Kerkverdwijning (1)

In het boek Handelingen worden we geconfronteerd met

een enorme kerkgroei.  Vandaag worden we op geschrikt door een enorme kerkverdwijning. Met een deftig woord zeggen we: de kerk wordt gemarginaliseerd, naar de rand van de samenleving geschoven. Hoe heel anders was het in de geschiedenis van de vroege kerk! De kerk breidde zich verbazingwekkend snel uit over de grenzen van het oude Israël heen na de steniging van Stefanus. Dat was het gevolg van de doorbraak van de Heilige Geest op het Pinksterfeest. Is de inkrimping van de kerk dan een gevolg van het uitdoven of bedroeven van die Geest? Of zijn het vooral sociologische factoren? Of beide?

Een van de 1001 kerken van Binbirkilise

Esfahan. Armeense kerk in Iran. Christelijke vrouwen die naar deze kerk gaan dragen allemaal een hoofddoekje. Dan lijken ze net moslims

Grotkerk in Kappadocie

Kluizenaarskapel in Kappadocie. De kerken, kloosters en kapellan zijn nog te zien. De bewoners, Grieks orhtodoxe monniken, zijn naar Griekenland vertrokken (bevolkingsruil)

Wereldwijde kerk 

In Klein-Azië - gelegen in het huidige Turkije - ontstaan veel christelijke gemeenten (Openb.2 en 3). Het aantal Bijbelse plaatsen groeit enorm. Het was het Syrische  Antiochië waar de volgelingen van Jezus voor het eerst christenen genoemd werden. In de jaren daarna vond er in het hele Romeinse rijk een explosieve groei plaats van het christendom. Ethiopië, Irak, Armenië en Syrië werden christelijke landen. Turkije was tot in de 11e eeuw bijna geheel christelijk met vierhonderd bisdommen!! Daar lagen ook veel plaatsen die in de Bijbel genoemd worden. In de tijd dat  christelijk  Europa nog op gang moest komen, was Noordoost Afrika al overwegend christelijk. Augustinus leefde in een gebied dat nu Tunis heet.  Noordafrika was christelijk! Dat kun je je toch niet meer voorstellen! Maar in de loop der eeuwen is op veel plaatsen het christendom uitgedoofd en totaal verdwenen.

Het licht ging uit

Op zoveel plaatsen is het licht uitgegaan. Philip Jenkins heeft daarover onlangs een aangrijpend boek geschreven:l ”Het vergeten christendom”. Hij schreef o.a.: Wie had in 1300 kunnen denken dat Iran, Irak, Egypte en Noord Sudan en Libye nauwelijks christenen meer zouden tellen? En Noord-Sudan was duizend jaar  een christelijk land. Dat is nu ook voorbij. In heel Azië nam het aantal christenen tussen 12oo en 15oo af van 21 miljoen tot 3,4 miljoen: van 60 % tot slechts 10% van de bevolking! ‘Parten, Meden en Elamieten’ worden in Hand 2 het eerst genoemd. Wat is er in dit gebied nog over van het christendom? In Bagdad stonden eeuwen lang christelijke universiteiten. Die plaats was het centrum van Mesopotamië. Het Mesopotamische Harran heeft altijd in het Syrische cultuurgebied gelegen en telde vroeger kerken en kloosters. Wie weet dat nog?

Kappadocië

Kappadocië wordt ook genoemd in Hand. 2. In dat gebied leefden vroeger invloedrijke theologen en bisschoppen. In die regio bevonden zich vroeger ook vele grotkerkjes. Kappadocië was een christelijk land. Wij zijn er verschillende keren geweest, maar we hebben er geen spoor van een christelijke gemeenschap  kunnen ontdekken. Dat was zo heel anders in de tijd van Petrus.

Vreemdelingen

In zijn eerste brief schrijft de apostel aan de ‘vreemdelingen’ in Galatië, Kappadocië en Asia(1:1).De benaming ‘vreemdelingen’ moeten we overdrachtelijk opvatten. In geestelijke zin dus. Het volk van Abraham wordt ook een vreemdeling op aarde genoemd. Anders gezegd: De christenen leefden in Kappadocië ‘

in de verstrooiing’,in de diaspora, ze waren in die landen uitgestrooid als hagelslag op de boterham. Dat zelfde gold trouwens ook van vele joden. Ook zij leefden in Bijbelse tijden  in de ‘diapora’.Velen van hen zijn christen geworden. De christenen in genoemde Romeinse provincie woonden verspreid in kleine groepen over het hele Romeinse rijk. Het vreemdeling zijn was essentieel. Hun thuis was niet hier. Ze keken uit naar het Rijk dat komt (Fil 3:20 en Hebr 11.13)

Land van de duizend-en-een kerken

Wat kerkverdwijningen betreft:  op onze reizen door Bijbelse landen heeft het gebied  in de buurt van het Turkse Karaman op ons grote indruk gemaakt. Ooit was dit gebied  bezaaid met honderden kerken. De ruïnes liggen er nog. De Turken hebben deze regio daarom ook genoemd  BinbirKilisi, het gebied van de 1001 kerken. Urenlang dwaalden we door het uitgestrekte ruïnegebied van Madensjehir, 80 KM ten zuidoosten van Konya. Wat zijn hier veel kerken en kloosters geweest! En wat heeft het ons veel moeite gekost om dit gebied in een bijna ontoegankelijk berglandschap te vinden. Het ontroert je als je beseft dat ooit dit berglandschap weergalmde van de vele klokken die de christenen naar de kerk riepen. Ook in Kappadocië waren vele kerken, maar hier hebben de kerken vermoedelijk een veel grotere omvang gehad. Van een van die ruïnes maakte ik een foto. Vallend puin binnen de ruimte van de kerk had er voor gezorgd dat de hoge bogen erg laag–bij-de-gronds werden. Zijn de duizenden christenen vertrokken? De machtige Seldsjoekse sultan Alaeddin Kaykobad (1210 -1237) heeft alle Byzantijnse kerken geplunderd voor de bouw van paleizen, moskeeën en medresen (theologische scholen van de islam).