Egypte/Tempels

Egyptische tempels

Ben jij beter dan Thebe, aan de armen van de Nijl (Nahum 3:8)?

In de NBG- vertaling wordt de stad nog genoemd No-Amon. Dat betekent de stad van Amon.
Hij wordt meestal verbonden met  de god  Re en wordt dan genoemd Amon Re..

We lopen langs de 3 km lange sfinxenallee van Karnak Hier lag vroeger Thebe.

Zoals gewoonlijk logeren we in Luxor.

Op de plaats waar vandaag Luxor ligt, lag vroeger het zuidelijke gedeelte van Thebe.Tot ongeveer  2000 voor Chr. was Thebe een onaanzienlijke stad met de god Amon  als stadsgod.

Het centrum van het politieke leven lag tot die tijd in Memfis in het noorden. Maar later worden de stadsvorsten zelfstandig. Het is farao Achmosis geweest  die de Hyksos verdreef en de 18e dynastie vestigde, die te Thebe regeerde.

 Nu komt de grote bloeitijd voor Thebe. Een drie kilometer lange sfinxenallee verbond beide delen van Thebe en beide tempel

De tempel van Luxor Hier lopen we met onze groep tussen de sfinxen met de ramskoppen op weg naar de tempel.

Zie je hoe indrukwekkend groot de muren nog zijn van de pylonen.? De openingen daarin werden gebruikt voor de balken van de eerste verdieping  van de tempel..

We zien we de farao (rechts) met de dubbele kroon op zijn hoofd. Hij is  bezig is met het brengen van offers voor Horus (met de valkenkop) en Isis, de godin met de zonneschijf tussen koehorens.Het brengen van offers was essentieel voor de cultus in het oude Egypte. In het christelijk geloof gaat het om God die zelf het offer brengt.De grote  brede gleuf was bestemd voor de vlaggenstok.

We komen nu in de hypostyle zaal die overdekt is.

We vervolgen onze weg en we bezoeken nu de vallei der koninginnen waar we de schitterende tempel van Hatsjepsoet bewonderen, de enige vrouwelijke farao van Egypte.

Zij was waarschijnlijk de dochter van Toetmoses I, de farao  van de onderdrukking  die bevel gaf tot het vermoorden van alle Joodse jongetjes.

Zij moet al als prinses een buitengewoon moedige vrouw geweest zijn, omdat zij zich helemaal niets aantrok van het bevel van haar vader.

Tempel van  de vrouwelijke farao Hatsjepsoet in de rotsen uitgehouwen.

De meest indrukwekkende tempel vind ik toch altijd weer die van de enige vrouwelijke farao Hatsjepsoet te Deir-el-Bahari De tempel is met de achterzijde tegen de rotswand gebouwd en gedeeltelijk ook uit de rots zelf gehouwen.

Zij  was zeer vredelievend. Je kunt dat ook nu nog zien als het ware aan haar fijnbesnaarde gezicht !!

Thoetmoses III , haar eigen zoon,  was woedend omdat hij zolang moest wachten voor dat hij zelf de troon kon bestijgen.

Hij besloot alles te vernietigen wat met haar te maken had.Toch hebben we nog verschillende beelden van haar zoals hieronder.

Ze liet zich met koningsbaard afbeelden en verscheen in het openbaar altijd als man gekleed.

Het fijnbesnaarde gezicht op dit beeld verraadt dat het om een vrouw gaat.Zolang haar zoon nog niet groot genoeg was had zij de macht en nam zij  de titel farao aan. Zij rustte talrijke expedities uit naar verre landen. Beelden daarvan kun je in haar tempel bewonderen.

Zoals ik al eerder vertelde is zij vermoedelijk de prinses geweest die Mozes redde.
Ze was waarschijnlijk de dochter van Thoetmoses I

Tempel van Karnak lag bij het heilige meer

De grote Amontempel te Karnak is bijna 400 meter lang!

Onvoorstelbaar! Op de buitenzijde van de rechterpyloon zien we hoe farao Sesjonk (de bijbelse farao Sisak) zijn overwinningen verhaalt die hij behaalde op Rechabeam de koning van Juda.

We zien Joodse krijgsgevangenen uit Jeruzalem. Farao Sisak was de farao, die de tempelschatten uit Jeruzalem roofde en naar Thebe bracht.

Hij nam alles mee, ook de gouden schilden die koning Salomo had laten maken.(1 Kon. 14:25 en 26).We kunnen ons zo goed voorstellen hoe het is gegaan:

De Farao komt!

Ieder heeft een eigen taak. Ze moeten de komst van de farao voorbereiden nu hij terugkeert uit Palestina met de grote schatten uit de tempel van Jeruzalem.

De bont gekleurde pilaren, het dak met sterren en allerlei hemelfiguren vertonen onafgebroken het spel van licht en schaduw veroorzaakt door de flakkerende flambouwen.

Overal om ons heen ontwaren we reuzenstandbeelden, sfinxen en obelisken.

De duizenden gaan op hun tenen staan. Hoor! Daar roepen de herauten in het voorste gedeelte van de voorhof. “De goede god komt er aan. De farao komt!

Tussen de rijen sfinxen zien we de lange, lange  stoet statig naderbij komen..

 Hoogwaardigheidsbekleders aan het koninklijk hof. Rijk uitgedoste priesters. Officieren, sistrumspelers en andere muzikanten.

 Het is een eindeloze processie die zich langzaam voortbeweegt tussen de gigantisch grote pilaren.

Vervolgens komen de negerslaven die in lange rijen de afgehakte handen van de verslagen vijanden als trofeeën naar de tempel van de grote Amon dragen.

Plotseling barst een oorverdovend gejuich los.

”De farao komt”wordt er geroepen.. “De farao komt”. Daar is hij. Met de tekenen van zijn goddelijke macht in handen, zijn dubbele kroon, scepter en gedragen op een palankijn, omstuwd door zijn lijfwacht, begeeft hij zich naar het donkerste gedeelte van de tempel; het heilige der heiligen.

Daar, vóór  het aangezicht van Amon worden de meegebrachte Joodse officieren uit Jeruzalem één voor één onthoofd. Heeft Amon aan de farao  niet de overwinning gegeven? Groot is de farao van de beide landen.

Hier staan we voor de donkere ruimte van het Allerheiligste. 

 Twee soorten tempels.

De oeroude

Zonnetempel.

 Deze was – evenals de  zonnetempel van de ketterkoning te El Amarna -  totaal anders dan de gewone Egyptische tempels met hun driedeling van voorhof, heilige en heilige der heiligen.

De eredienst van de zonnetempel vond plaats in de open lucht.

Ten zuiden van de zonnetempel bevond zich de zonneboot.

Dat was het schip waarmee de zonnegod Re dagelijks langs de hemel voer

.Het eigenlijke  heiligdom was niet het allerheiligste maar de obelisk Er stonden twee obelisken voor de zonnetempel

.De tempel was eigenlijk een heel groot plein dat van alle kanten door de zon werd beschenen.

Tegen de westelijke muur bevond zich een massieve obelisk  met een altaar er voor.

In dit heiligdom vond een natuurverering plaats.Het was een natuurgodsdienst. .

Heel anders dan het heiligdom waar de grote Egyptische goden vereerd  werden zoals Amon, Ptah en Osiris. Geen zuilenzalen, geen gedenkkapellen, geen   pylonen. Alleen maar een grote ronde vlakte. Eindeloos wijd. De zonnecultus had haar centrum in On, het latere Heliopolis.

 De schoonvader van Jozef – Potifar-  was hier priester. On is het tegenwoordige Heliopolis, dat nu al weer een stadsdeel van Cairo is geworden.Veel later kwam er de gewone Egyptische tempel met drie delen.

De traditionele tempel

Deze bestond altijd uit drie gedeelten, de voorhof, het heilige en het allerheiligste.

Deze tempel  is de tempel geweest die Mozes heeft gekend. Laten we eens zo’n tempel binnengaan. Wat een licht en wat een ruimte! Dit is kennelijk de voorhof. Aan vier zijden omringd door rijen zuilen.

We gaan verder en komen  nu  in het heilige, een ruimte die half licht, half donker is.

Het is een open ruimte met een door zuilen gedragen dak. Enorm  groot en zwaar zijn de 134  zuilen in deze hypostyle zaal.

Zo’n Egyptische zuilenzaal symboliseert  de heilige tuin  en de zuilen stellen reusachtige bomen voor. Het brede middenpad is bestemd voor processies.

Hier bevinden wij ons op het terrein van de farao’s uit de bijbel. Het is allemaal zo echt, zo autentiek!

Liggen hier de voetstappen van Mozes?

Vast en zeker.Wat ging er in  Mozes om toen hij hier werd rondgeleid.? We moeten verder.

We verlaten de hypostyle zuilenzaal. We betreden nu het allerheiligste. Wat is het hier donker!Nergens een straaltje licht.

In deze ruimte mogen alleen de farao en de hogepriester komen. Hier staat een altaar.Voor de ingang van de tempel bevinden zich  twee pylonen. Weet je wat ons hier opvalt? Dat je hier dezelfde indeling aantreft als bij de tempel van Salomo!Voorhof, heilige en heilig der heiligen.

In 1 Kon. 8:12 lezen we ook dat God in donkerheid wil wonen, teken van eerbied voor de Heilige, die ondoorgrondelijk is.

 En herinneren de twee zuilen  Jachin en Boas niet aan de twee pylonen van de Egyptische tempels? Ik weet niet zeker of hier sprake is van Egyptische invloed.

De tempel van Salomo werd gebouwd door Fenisische architecten.

En Fenicië zelf stond wel heel duidelijk onder Egyptische invloed.Er moet dus wel een verband zijn.

Tempel van de farao en die van Salomo

De architectonische overeenkomsten tussen de tempel van de farao en die van Salomo vind ik opvallend.

 Toch geloof ik dat de wijze van inrichting van de Egyptische tempel ten grondslag gelegen kan hebben aan de bouw van Salomo’s tempel. - net zoals de schatten van Egypte na de uittocht van het volk Israël uit Egypte gebruikt werden voor de tabernakel en Babylonische verhaalstof in dienst genomen werd voor Gods openbaring.

Het opvallende verschil is echter  dat er in de bijbel sprake is van schuld, die verzoend moet worden en niet van een tragisch levensbesef.

Een markant verschil is ook dat de levende God niet alleen het offer vraagt, maar ook zelf het offer geeft.

 Dat heeft God immers gedaan in Jezus Christus.Verder is het grote verschil dat de oude Egyptenaren door allerlei rituelen en allerlei magische praktijken het eeuwige leven wilden bemachtigen.

Het Oude Egypte vertelt ons van de mens (de farao) die god werd, maar het evangelie boodschapt ons over een God die mens werd.

Tegenover de duizenden afbeeldingen van allerlei godenfiguren begrijpen we pas goed het gebod;’Gij zult u geen gesneden beeld maken om dat beeld te aanbidden.De Egyptenaren deden dat namelijk onophoudelijk.

Het allergrootste onderscheid is echter dat de Egyptische tempel een bewaarplaats van het godenbeeld was. In de tempel van Salomo stond geen beeld.

Israël mocht geen afbeelding van de Levende maken en daarvoor knielen. Er is nog een belangrijk verschil.

In Israël trokken de pelgrims naar de tempel om te bidden en te zingen. De Egyptische tempel  is echter nooit een gebedsplaats voor de gelovigen geweest.

 Er werd bovendien niets verkondigd en het volk kon er geen godsdienstoefening meemaken. Gewone mensen mochten de tempel niet betreden.

De tempeldienst verliep volgens een vast ritueel.Eerst reinigden de priesters zich in het heilige meer.Dat bestaat nog steeds.

Daarna werd de tempel plechtig geopend.Vervolgens werden  offergaven voor het beeld neergezet.

Ten slotte werd het beeld gewassen en kreeg het schone kleren.