Nijl

Zie ook bij Egypte

Werp alle jongens die geboren worden in de Nijl (Ex. 1:22) Dit betekende: offer ze aan de Vader aller goden aan de Nijlgod

Toen kwam de dochter van de farao om in de Nijl te baden

Varen op een faluka is heel gezellig, Heel wat leuker dan op een van die luxueuze Nijlboten zoals je hieronder ziet.

Hier zitten we op het luxueuze bovendek van de Nijlboot en kijken naar alles wat er op de oever te zien is.

Leven en cultuur beperken zich tot de oevers van deze rivier.

Het volk Israël in de regio Gosen zal vermoedelijk ook aan de Nijl gewoond hebben.

De stad Avaris van de Hyksosdynastie in de tijd dat Jozef onderkoning van Egypte was zeker ook aan de Nijl gelegen.

En ook de grote nieuwe hoofdstad Thebe was gesitueerd aan de Nijl.

Hoewel 97 % van het land uit woestijn bestaat, was het al in de tijd van de Romeinen een belangrijk landbouwgebied.

Het contrast tussen rijkdom en armoe is hier wel vreselijk groot!

Vele bewoners langs de Nijl wonen nog in hutten die van Nijlslib gemaakt zijn.

Stel je voor dat je 'savonds in het donker nog naar 'huis' moet! Langs het water!

Nog een keer confrontatie met armoe

Een geblindeerde buffel loopt honderden rondjes met een shadoef om het water van de Nijl naar een zijkanaal te brengen

Nijlmeter. Hoe hoger het water kwam, des te meer belasting de boeren moesten betalen.

Korenschuren

Het land nu gaf zijn opbrengst in de zeven jaren van overvloed.

En Jozef hoopte koren op als het zand der zee (Gen. 41: 47)

De Nijl was voor Egypte de voornaamste bron van welvaart.

Wanneer de overstromingen uitbleven, was dit een ramp voor de bevolking. Dan kwam er hongersnood zoals we ook lezen in het eerste Bijbelboek (Gen. 41 : 53).

Over een dergelijke hongersnood – die zelfs zeven jaren duurde!!– vertelt een Egyptische tekst uit de tijd van de Ptolemeeën, die op een rots op het eiland Schel, vlak bij de huidige Nijldam, is ingegraveerd.

Die tekst laat farao Djoser (plusminus 3000) schrijven:

“Ik ben in grote zorg over de bewoners van het paleis. Mijn hart is zeer bezorgd over de ramp, dat tijdens mijn regering de Nijloverstroming gedurende zeven jaar achterweg bleef. Er zijn weinig veldvruchten, ook ontbreekt het aan gras, ja aan alles wat eetbaar is. Iedereen besteelt zijn naaste. De kinderen huilen voortdurend,het hart der ouders is ineen gekrompen, hun knieën knikken en hun armen zijn slap. De hovelingen zijn radeloos. Alle voorraadschuren zijn leeg. Alles wat er in was, is verdwenen.”

Uit boven genoemd bericht over ‘voorraadschuren’ blijkt, dat verstandige farao’s er voor zorgden, dat in zeer vruchtbare jaren koren werd verzameld en opgeslagen in grote schuren zoals ook Jozef heeft gedaan.

Opgravingen hebben dergelijke schuren aan het licht gebracht bijvoorbeeld te El Kab (al uit het Oude Rijk) en te El Amarna.

Ook een gedeeltelijk achterwege blijven van de jaarlijks overstromingen was al een ramp. Als er één godheid was die het verdiende door de Egyptenaren te worden vereerd, dan was het wel de Nijlgod.

Hij was de aardse representant van het hemelse oerwater Nun. Hij was voor de Egyptenaren de ‘Vader der goden, die Egypte overvloed van voedsel geeft’

De Nijl als cultuurvormende kracht

Waterbouwkundig

Het was de Nijl die de Egyptenaren ook dwong zich toe te leggen op het maken van waterbouwkundige werken, sluizen,kanalen en dammen. De jaarlijks rijzende en dalende rivier dwong hen er toe te zoeken naar middelen om zich tegen waterschaarste te beveiligen. Er was nog een andere uitdaging. Door de jaarlijkse overstromingen werd het land door een dikke laag Nijlslib bedekt. De grenzen van de akkers werden dicht gespoeld. Als het water weer was teruggeweken, was het land een grauwe massa geworden en kende niemand meer zijn eigen akker terug

Landmeting

Zo werd men gedwongen de theorie en de praktijk van de landmeting te beheersen. En natuurlijk met alle cijferkunst die daaraan vast zit. En dan was er nog iets.

Transport

Als de geweldige piramiden en tempels worden gebouwd is het weer de Nijl die helpt. Hij neemt de reuze steenblokken gewillig op zijn brede rug en draagt ze naar de plaats van bestemming.

Dat was soms wel 10 km verwijderd van de rivierbedding. Door de zwakke stijging van de bodem aan weerskanten van de rivier kon het ‘hoge’ water van de Nijl de steenblokken ter plekke neerleggen om vervolgens weer terug te wijken binnen zijn oevers..

Dam van Aswan

Jaren geleden heeft men bij Aswan een honderd meter hoge dam gebouwd. De grillen van de Nijl werden beheersbaar en de jaarlijkse overstromingen behoorden tot het verleden. De dam zorgt voor een constant niveau van de rivier. De oogst kan nu wel twee of drie keer worden binnengehaald, in plaats van één keer. Negatieve gevolgen zijn dat het land niet meer van een vruchtbaar laagje slib wordt voorzien, kunstmest gebruikt moet worden en er een verzilting optreedt. De bodem wordt niet meer"doorgespoeld" [1]

De Fajoem

De bekendste oase is De Fajoem, een gebied zo groot als Drente. Het regent er nooit, maar het Nijlwater kan er door een kanaal (de Bahr Joesoef) over een groot gebied geleid worden, omdat er een verval is van 6o meter naar een meer, het zogenoemde Karoenmeer, dat 40 meter onder de zeespiegel ligt.

De Nijl was een uitstekende verbinding tussen noord en zuid. Er woei meestal een noordenwind en daardoor kon je met de wind in de zeilen betrekkelijk snel naar het zuiden varen. En als je naar het noorden wilde reizen?

Wel dan wachtte je totdat de noordenwind was gaan liggen en voer je met de stroom mee.

De rivier de Nijl stroomde altijd naar het noorden. Toen de Egyptenaren voor het eerst van hun leven in Mesopotamië kwamen, konden ze hun ogen niet geloven: een rivier die naar het zuiden stroomt!

Zo iets hadden ze nog nooit gezien.

Voor de watervoorziening waren de afzonderlijke plaatsen gedwongen om contact met elkaar op te nemen.

Daarvoor was er een goede organisatie nodig. Men moest met elkaar overleggen hoe men kanalen zou aanleggen voor de irrigatie van het land. Jaarlijks werd het land langs de Nijl bedekt met een dikke laag Nijlslib die de grenzen van de akkers uitwiste.

Er moest opnieuw gemeten worden en zo is de praktijk van de landmeters ontstaan en de ontwikkeling van de cijferkunst.

De overstromingen noodzaakten de Egyptenaren waterreservoirs te maken en daarvoor was het weer nodig rotsblokken uit de steengroeven te hakken. Die verworven kennis gebruikten zij weer om paleizen en piramiden te bouwen.

Dat alles behoorde tot de wijsheid der Egyptenaren waarin Mozes werd onderwezen.

Van maart tot juni heeft de Nijl de laagste waterstand. Het smelten van de sneeuw op de Ethiopische hoogvlakten doet het peil van de rivier 5 tot 7 meter stijgen.

In oktober heeft de Nijl de hoogste waterstand. Overal langs de Nijl had je Nijlmeters.

De belasting moest betaald worden op grond van taxatie aan de hand van de Nijlmeters. Als in maart het waterniveau ver beneden de oppervlakte van de akkers was gedaald, werd het door middel van sjadufs[2] en sakijes weer omhooggewerkt. Dit systeem werkt trouwens nog steeds.

Het is ook opvallend dat Egypte geen zondvloedverhalen kent, zoals bijvoorbeeld Babel, want de Nijl was nooit een bedreiging voor de bewoners, zoals de rivieren in Mesopotamië. In Egypte bracht een overstroming altijd vruchtbaarheid. In Mesopotamië was het een ramp.

In Neder-Egypte waren veel moerassen en daar groeide ook een moerasachtige plant het zogenaamde papyrus.

In het hiëroglyfenschrift wordt daarom het woord Neder-Egypte met de pol van deze plant beschreven.

Het woord papyrus is afgeleid van het Egyptische woord Pa-pe-ra, wat betekent wat de farao toebehoort.

Ons woord papier en het woord farao komen van dezelfde stam.

[1] Nu er geen slib meer wordt afgezet langs de oevers en in de Nijldelta, is er veel kunstmest nodig.

Maar dat heeft ook weer bezwaren. Kunstmest komt gedeeltelijk in het water terecht en doet de waterplanten sterk groeien.

Bilharzia

Op die waterplanten groeien de waterslakken en die waterslakken veroorzaken bilharzia, een bekende ziekte die je krijgt door Nijlwater te drinken.

Men heeft nu een milieuvriendelijke oplossing gevonden in de uit China geïmporteerde planten etende graskarper.

Een natuurlijke stofzuiger als het ware. Die plantenetende vis eet ook de wortels op van het onkruid en zo verdwijnt de plantengroei, daarna de waterslakken en tenslotte ook de bilharzia.

Maar wat gebeurde nu? De boeren gingen deze graskarpers vissen en in een mum van tijd waren ze verdwenen.

Sjadoef

Een sjaduf is een boerenputzwengel en een sakije is een soort watermolen met een horizontaal kamrad, dat in een verticaal kamrad grijpt en door een buffel in beweging wordt gebracht.