Bijbelse munten

Munten die soldaten van Bar Kochba verstopt hadden en onlangs zijn gevonden. In hun strijd tegen de Romeinen zijn deze Joodse soldaten gesneuveld en hebben hun geld niet kunnen ophalen.

Tijdens de oorlog met de Romeinen gaf Bar Kochba zelfs gouden munten uit. Ook zijn munten bevatten een boodschap: Israel moet vrij! Waarschijnlijk zien we hier ook een afbeelding van de Ark van het Verbond(zie daar)

Iedere Israëliet van 20 jaar en ouder moest een halve sjekel (NBG:sikkel) tempelbelasting betalen. De belasting wordt in het OT ook wel een losgeld of een heffing genoemd (Ex.13:13). Ook nu is de sjekel weer een typisch Israëlische munteenheid.

Typische Israelische munt: de sjekel. Die moest wel gewisseld worden bij de wisselaars in de tempel.

Tijdens de Joodse opstand tegen de Romeinen werd de sjekel natuurlijk ook weer ingevoerd. De Bijbelse munten hebben meestal andere namen (bv. Drachme en Denarie), omdat het Bijbelse land in de tijd van Jezus deel uitmaakte van de Griek-Romeinse cultuur. Ook Jezus was goed op de hoogte van de verschillende muntnamen.

Dit is de beruchte belastingmunt. Het heeft de waarde van een denarie.Aan de ene kant is het portret van keizer Tiberius afgebeeld en aan de andere dat van keizerin Julia Het is deze munt die men Jezus liet zien als antwoord op zijn vraag:"Van wie is dit een afbeelding? (Matt.22:19) De joden vonden het verschrikkelijk dat het beeld van een heidense keizer was afgebeed. Het was een overtreding van het tweede gebod.

Zonnegodmunt. Dit vonden de Joden natuurlijk het oppunt van heidendom.

=====================================

Nadat hij met de arbeiders een dagloon van één denarie overeen gekomen was, stuurde hij hen naar zijn wijngaard.(Matt.20:2)

Die landheer was wel heel royaal in wat hij met de arbeiders was overeengekomen.

Een denarie had de waarde van 2 drachmen. En één drachme was het dagloon van een arbeider zoals we weten.

Hier hebben we een vast punt. De landheer was dus bereid het tweevoudige te geven van waarop de arbeiders recht hadden.

Een ander woord voor een denarie is een stater. Een stater was overal in gebruik, in Griekenland en in het Midden-Oosten.

In Israël waar Jezus leefde werd deze munt een denarius (denarie) genoemd. Het blijkt dus dat alle arbeiders een stater krijgen.

Ook zij die te elfder ure (het elfde uur na zonsopgang!) waren aangenomen kregen een stater. Dat vonden de arbeiders die de hele dag gewerkt hadden erg onbillijk. Zij kregen immers hetzelfde bedrag voor een volle dagtaak.

In deze gelijkenis komen we al enkele munten tegen. Ook in het evangelie van Matteüs komen we de stater tegen bij wat deze evangelist vertelt over de tempelbelasting (zie ook Bijbelse belasting).

De meeste verhalen over geld komen we trouwens bij Matteüs tegen.

Dat is te verwachten omdat hij als tollenaar (zie Bijbelse tolhuizen) vroeger veel met geld te maken heeft had. Elke inwoner van Israël moest twee drachmen of een stater betalen voor het onderhoud van de tempel.Wat was nu de meest waardevolle munt?

Dat was de talent. Het was het gewicht aan edelmetaal dat een volwassene kon dragen. Heel zwaar dus In de Oudheid had een talent de grootste geldwaarde. Een talent was 6000 zilveren drachmen waard. Dat was een enorm groot bedrag. Die ene man aan wie één talent was toevertrouwd, stopte dat talent in de grond. Hij deed er niets mee. (Matt. 25:14-46)

En wat was dan het minst waardevolle muntstuk? Dat was natuurlijk het bekende ‘penninkske der weduwe”.Een penning had de waarde van twee obolen, dat waren twee ijzeren staafjes.

Dan had je nog de Tetradragme met de waarde van 4 Denariï. Deze munt met een hoog zilvergehalte,werd in de stad Tyrus geslagen en had dus een waarde van twee staters of vier dragmen.

De shekel moest altijd bij de wisselaars in de tempel tegen buitenlandse valuta gewisseld worden.Alle munten werden meestal geslagen om propaganda te maken, of om er een boodschap mee uit te dragen, zoals bijvoorbeeld,zoals bijvoorbeeld e munten van Bar Kochba.

Munten van Herodes Antipas

Onlangs is de schitterende vloer van het Paleis van Herodes Antipas in Tiberias blootgelegd. Deze lag onder het gebouw van het Sanhedrin! In de tijd van Jezus had Herodes hier zijn residentie. Deze zeer kostbare vloer werd gevonden tijdens opgeravingen van het gebouw van het Sanhedrin in Tiberias.Zes jaar voor het optreden van Jezus had Herodes deze moderne, hellenisrtische stad uit de grond gestampt en noemde hem naar de keizer Tiberius

Het blootgelegde gebouw van het Sanhedrin

Laten we nu eens een serie munten gaan bekijken. Ik neem daar voor de munten die (de enige Herodes die Jezus gekend heeft) heeft laten slaan: Herodes Antipas (zie ook Herodes Antipas) Opvallend zijn de munten die Herodes Antipas uitgaf. Ze zijn opvallend door hun ikonografische vormgeving.

Ikonografische vormgeving

In tegenstelling tot Pilatus de stadhouder en Filippus de tetrarch heeft hij in zijn 43 jarige regeringsperiode nooit munten geslagen met afbeeldingen van mensen en dieren.

Zoals u weet wordt in het tweede gebod verboden een gesneden beeld te maken noch van de God van Israël noch van enig levend wezen. “Gij zult u voor die niet buigen noch hen dienen (Ex.20:4 en 5).

Herodes Antipas wilde de Joden niet kwetsen en hield daarom altijd rekening met het Joodse beeldverbod. Hij was in dit opzicht zeker slim.

Messiaanse afbeeldingen?

Als je de verschillende mnunten vergelijkt van bijvoorbeeld de Hasmoneeën, Herodes de Grote, Filippus, Agrippa en Antipas die in de eerste eeuw zijn geslagen, wat zien we dan? We zien dan dat in alle munten Griekse inscripties staan. Dat spreekt vanzelf, want Grieks was een wereldtaal in die dagen.

Op sommige munten zien we de naam van de keizer, op de beeldenaar van andere munten afbeeldingen van mensen en dieren en tempelfassaden.

Op de vijf series munten die Herodes Antipas uitgaf komt nooit het beeld van een mens voor, noch van een keizer of een vorst noch van een of ander dier.

Wat zie je dan op die munten? We zien rietstengels. Dat betrof munten uitgegeven bij de stichting van de stad Tiberias een het meer van Galilea in het jaar 20, enkele jaren vóór het optreden van Jezus dus.

De stad Tiberias op een foto uit 1890. Herodes Antipas moest Joden dwingen om er te gaan wonen. De stad was onder andere gebouwd op graven en daarom was de nieuwe stad onrein.

Later zien we vooral een palmtak en een druiventros bekende beelden van de Hasmoneën . Het zijn beelden van het messiaanse vrederijk. De afbeeldingen op de munten van stadhouder Pilatus en viervorst Filippus zijn heel anders.

Zonder enige terughoudendheid slaan zij munten met bv de fassade van de heidense tempel in Paneas, afbeelding van de staf van een heidense vogelwichelaar (augur), portretten van keizer Augustus, Tiberius enz.enz.

Allemaal afbeeldingen waarvan de Joden gruwden en die hun verzet opriepen.

Enkele archeologen beweren nu dat Herodes Antipas een vrome man is geweest. Ze wijzen erop dat Herodes Antipas ontzag voor Johannes de Doper had en hij graag naar hem luisterde (Marc. 6:20). Antipas wilde ook graag Jezus zien.

Hij had veel over Hem gehoord via zijn jeugdvriend Manaën (NBG heeft ten onrechte ‘zoogbroeder’). Manaën was christen geworden en we treffen hem later in Antiochië (Hand. 13:1). Misschien had hij ook fantastische verhalen gehoord van Johanna, de vrouw van zijn rentmeester die aan het hof van Herodes verkeerde, vriendin van Maria Magdalena (Luc. 8:3).

Geen wonder dus dat Herodes erg blij was toen hij Jezus zag (Luc. 23:8).Van welke vorst lezen we in de Bijbel dat hij erg blij was dat hij Jezus zag? En dan natuurlijk ook al die messiaanse voorstellingen op de munten die hij heeft laten slaan.

Hij zou wel een gelovige man geweest zijn zeggen sommigen. Ik vind dit wel erg kort door de bocht. Ondanks het feit dat hij Doper graag hoorde, heeft hij toch maar gehoor gegeven aan Herodias’ wens. Ze wilde immers het hoofd van Johannes de Doper? Jezus noemt hem dan ook een ‘vos’ (Luc. 13:31).

Een vos was vroeger een symbool van kwaadaardigheid en wreedheid. Dat Herodes Antipas bovengenoemde munten liet slaan, heeft waarschijnlijk zijn grond in puur eigen belang.

Als hij de Joden niet onnodige prikkelde zoals de andere tetrarchen(viervorsten) deden kon hij ze gemakkelijker in toom houden en waren ze welwillender om hun belasting te betalen.