Bijbelse verlichting

De Menora voor het Knessetgebouw in Jeruzalem. Symbool van de God van Israel. Hij is het eeuwige Licht in een duistere wereld

Olielampje uit de eerste eeuw. Op het bovenvlak bevonden zich twee openingen:  een voor olietoevoer en een voor lucht. Het bleef in Israel in de nacht branden en stond op een standaard

Een dergelijk lampje kon je gemakkelijk meenemen, zo klein was het. Het gaf echter weinig licht. De Menorah had zeven schalen waarin men de olie en de pit van vlasdraad deed.

Bijbelse verlichting Uw Woord is een lamp voor mijn voet en een licht op mijn pad (Ps 119:105)En Hij zeide tot hen:De lamp komt toch niet om onder de korenmaat of om onder het bed gezet te worden? (Marc.4:21)

Altijd donker!

Uw Woord is een lamp voor mijn voet

Deze woorden uit het boek van de Psalmen gaan we pas goed begrijpen als we ons realiseren dat de oude wereld geen straatverlichting kende. Het was er altijd pikdonker. Vooral als de maan niet scheen. Als je ’s avonds uit ging moest je per se een lamp meenemen. De voetpaden in het heuvelachtige gebied van Israël waren bovendien smal en kronkelig.Als Judas en de soldaten van de tempelwacht Jezus willen arresteren, hebben ze zelfs fakkels meegenomen. De Joden moesten het met simpele lantaarns doen. Zonder lamp op weg gaan was erg riskant. Je stortte zo maar onverwacht in een rotskloof. Of je verdwaalde in het donker. Aan dat beeld moet je denken als de psalmist belijdt: Uw Woord is een lamp voor mijn voet en een licht op mijn pad.

Het was geen vèr schijnend licht als het grote licht van een koplamp van een auto. Je had slechts licht genoeg voor één enkele stap.

De lamp

In Israel bevond de olielamp zich altijd midden in de kamer. Hij brandde onafgebroken in de nacht. Hij stond meestal op een eenvoudige standaard. Net zoals nu nog bij de Fellachen.

Dit is nu zo'n standaard die midden op tafel stond en het hele vertrek enigszins verlichtte.

De haard schijnt ook nooit helemaal gedoofd geweest te zijn. ’s Morgens werd hij weer opgerakeld. Het gezin van Jozef en Maria in Nazaret bestond zoals u weet uit  minstens negen personen.

De vier broers van Jezus en zijn zussen , (minstens twee) vormden in het huis van Jozef een grote kring rond die lamp. De povere verlichting nodigde niet uit om lang op te blijven.

Zodra het licht werd, stond men op. Al heel vroeg in de morgen gingen de apostelen het evangelie verkondigen in de tempel (Hand. 5: 21)

De tien meisjes en haar olielampen (Matt.25)

Hoe zagen de olielampjes er uit die Jezus heeft gekend en waarover Hij vertelt in de gelijkenis van de domme en verstandige meisjes? Prof. A. Sizoo had  zo’n lampje uit de tweede eeuw eens gekregen van een bevriende archeoloog.

Het  was gebakken van terra cotta. Aan de ene kant was er een handvatje aan gebakken en aan de andere kant had het een tuitvormige uitrekking met bovenin een gat voor de pit. Prof. Sizoo maakte een pit van acht door elkaar gevlochten vlasdraden, vulde het olielampje met olijfolie, stak de pit aan en keek hoe lang het lampje bleef branden.

Jezus zal dit bij moeder Maria zeker wel eens gedaan hebben en toen net als prof. Sizoo ontdekt hebben dat zo’n lampje niet langer dan zes, hoogstens zeven uur bleef branden.

Het lampje was heel gemakkelijk bij te vullen. In het bovenvlak waren een paar openingen aangebracht, één om olie in te gieten en één om de lucht uit te laten. De domme meisjes hadden niet de moeite genomen om één of twee vullingen mee te nemen.

Een klein modern apothekersflesje zou groot genoeg geweest zijn. Toen de bruidegom eindelijk kwam, hadden zij geen olie meer. Die antieke lampjes waren erg simpel en ze gaven ook niet zoveel licht. Heus niet meer dan de verlichting van twee kaarsen in onze tijd. De psalmdichter kon immers net nog zien, waar hij zijn voet kon zetten. ‘Uw Woord is een lamp voor mijn voet’.Het lampje werd meestal aangestoken met een houten spaander, die soms met zwavel was bestreken. Soms sloeg men vuur uit een vuursteen en liet de vonk springen in een licht ontvlambare stof.Een lamp hoort op een lampenstandaard.In het gezin van Jozef en Maria stond de lamp net zoals bij alle Joodse families midden op tafel op een lampenstandaard.

Zo verspreidde hij het meeste licht. Jezus heeft dat ook zelf als voorbeeld gebruikt.

Jezus zelf is de lamp

Een lamp zet je niet onder een korenmaat,  noch onder een bed. Het is verrassend dat Jezus van de lamp een persoon maakt als Hij zegt: De lamp komt toch niet om onder de korenmaat gezet te worden? Jezus heeft het over de komst van de lamp.

Hij personifieert.  Dit Bijbelgedeelte hangt nauw samen met het vorige gedeelte, waarin Jezus spreekt over de komst van de zaaier. Jezus is gekomen om het Woord van God te zaaien. Hij is gekomen als het Licht der wereld.

Hij is ook gekomen als een Lamp. Maar zijn volk heeft dat Licht gedoofd zoals men een kaarsje dooft onder een korenmaat. Het volk heeft de lamp die Christus is, de Zoon van de levende God, niet op een standaard gezet. Israël heeft het Licht gevangen en gedoofd, verduisterd en uitgeblust. En wij?

De zevenarmige kandelaar. waarbij de middelste schacht ook als een arm beschouwd werd.

Gouden kandelaren

In het heilige van het oude Israël bevond zich een gouden kandelaar.

Deze had zeven armen en zeven lampen. De zeven lampen werden boven de zeven armen geplaatst. De schacht in het midden werd als een arm meegeteld. Hoe zagen die lampen er uit? Het waren schaaltjes waarin men pit en olie deed.

Die kandelaar heette een menora. Johannes zal in de tempel vaak zo’n kandelaar hebben gezien. Het was een lampenstandaard in luxe uitvoering. In het gezicht dat God Johannes op Patmos laat zien  verto

ont zich niet één kandelaar, maar zeven. En midden  tussen die zeven gouden kandelaren ziet Johannes ‘iemand als eens mensenzoon’  (NBG Openb.1:12). Wat betekenen hier die zeven gouden kandelaren? Zij vertegenwoordigen op symbolische wijze de zeven gemeenten in Klein Azië ( Openb.2 en 3). Ja méér nog: zij vertegenwoordigden de gehele christelijke kerk, waarvan Christus het Hoofd is. En dan zien we nog een symbool: die zeven lampen symboliseren niet alleen de zeven gemeenten, maar zij zijn met elkaar verbonden door de olie van de Heilige Geest.