God uit God. Licht uit Licht.

 Alexandrie

In Antiochië is het christendom geboren, daar werden de volgelingen van Jezus  voor het eerst christenen genoemd, maar in Alexandrië is het een wereldreligie geworden..

Daar werkte de vader der orthodoxie: Athanasius.Hij was bisschop van Alexandrië en patriarch van Egypte.

Afdalen

Het sleutelwoord in de theologie van Athanasius is ‘afdalen’ (katabaino).Hij  verwijst ons naar de fundamentele tekst u

it Fil. 2 : 5-11 dat Christus, in de gestalte Gods zijnde, zich vernederd heeft en de gestalte van een dienstknecht heeft aangenomen. Christus is niet vanuit het lagere tot het hogere opgeklommen, nee Hij is uit zijn heerlijkheid bij God de Vader afgedaald om ons te redden. Dat is in een notendop de kern van het Evangelie volgens Athanasius

God is mens geworden om ons deel te geven aan het goddelijke.

Gods menswording was gericht op onze vergoddelijking. Dat was voor Athanasius het hart en de kern van het evangelie, dat de eeuwige God in Christus Zelf in de wereld afdaalde om ons te redden en ons zijn  heerlijkheid deelachtig te maken.

In de Orthodoxe   Kerk van het Oosten heeft dit gedachtecomplex een regelrechte voortzetting gehad.

Arius

Arius was zijn grote tegenstander. Menswording  Gods ? Dat was te menselijk over God denken. Arius beriep zich op het strakke,  rigide Joodse monotheïsme.

Arius weigerde over Christus te spreken zoals Athanasius deed en zoals is vastgelegd in de Geloofsbelijdenis van Nicea:’God uit God, Licht uit Licht, wezenséén   met de Vader. Voor Arius was Christus een schepsel, gemaakt, geschapen, Gods eerstgeboren zoon , maar niet Gods eniggeboren Zoon. Hij leek wel op God, maar Hij was het niet.

God is mens geworden

Athanasius bleef vasthouden aan Joh. 1: God is mens geworden en nu mogen wij ook iets worden, namelijk kinderen van God  ’Zovelen Hem aangenomen hebben, die heeft Hij macht gegeven om kinderen Gods te worden.’

Hij sluit zich aan bij het nieuwtestamentisch getuigenis van het ‘In Christus zijn’’

Wie in Christus is, is een nieuwe schepping (II Kor. 5 : 17). Zo wordt in Hem heel ons bestaan uitgetild uit de toestand van verderf

Voor Athanasius is Jezus Christus onze Verlosser en verlossing is de overgang uit het domein van de Vorst der duisternis in het Rijk van Gods licht

Hij schrijft: Wat blijft er nog over van het Evangelie als er niet meer gesproken wordt van de liefde van God en zijn ontferming en genade door zijn afdaling in Christus in de regionen van zonde, dood en verderf. ?

Goddelijke drie-eenheid

Er zou geen verlossing zijn als het Woord,  de Logos niet was afgedaald in onze regionen en  er zou ook van geen verlossing sprake zijn als de Logos niet was de Logos Góds Dwars tegen alle verzet in, verdedigde Athanasius de Godheid van Christus en ook de Godheid van de heilige Geest, waarmee de leer van de goddelijke drie-eenheid voltooid was.De belijdenis van de Drie-enige God, Vader, Zoon en Heilige Geest is vast gelegd in de belijdenis van Athanasius

De visie van Arius was simpeler en gemakkelijker te begrijpen, maar het mysterie dat God Zelf onder ons was komen wonen ,was verdwenen.De Ariaanse visie leeft nog steeds

Athanasius handhaafde het grote verschil tussen de Griekse woorden prototokos, eerstgeborene en monogenes, Eniggeborene,  en het wezenlijke verschil tussen homoiousios, gelijkend, en homoousios, gelijk. Athanasius hield er aan vast dat Christus gelijk van wezen is met God de Vader.Hij toonde aan hoe belangrijk het is omzichtig om te gaan met woorden, die soms maar een enkele letter van elkaar verschillen Bij de laatste twee Griekse woorden gaat het slechts om de ene letter i – als we b.v. zeggen deze man gelijkt op Janssen, dan is hij Janssen nog niet)

Theologie van 'bovenaf'

Van groot belang is  Athanasius voor de theologie in onze tijd, omdat velen geen christologie van 'bovenaf' willen accepteren, maar 'van beneden af'. 

Weliswaar  was de wereld van Athanasius de wereld van het Griekse denken, maar de belijdenis van de Drie-eenheid van God was bij Athanasius een speculatie maar bedoeld als doxologie, lofprijzing.

Het katholieke geloof is dat wij één God in de drieheid en de drieheid in de eenheid aanbidden