Hoe kun je nu geloven in een god die niet bestaat?

Atheisme

Je hoort soms: “ De kerk moet postchristelijke zinzoekers niet negeren. Het is onzin om een achterhaalde zestiende-eeuwse religie het echte geloof van mensen te laten verstikken. God wordt zo onderdeel van de inboedel van een kerk waar niemand meer iets van wil weten”

Naief vooruitgangsgeloof

(NCRV-IKON Dit getuigt toch wel van een buitengewoon naïef vooruitgangsgeloof!

Met een dor rationalisme wordt het klassieke belijden van de kerk bij het oud vuil gezet.

Zeker het is waar:het menselijk bestaan is een mysterie. En ervaringen doen er zeker toe. Maar dan ook de gemeenschappelijke ervaringen van het volk Israël en van de kerk Zij hebben ervaren dat de levende God spreekt in Schrift en verkondiging.

Klaas Hendrikse

Mystiek verlichtingsdenken als dat van Klaas Hendrikse biedt geen ’broodnodige brandstof” voor een doorstart van de kerk.

Jungel merkte eens op:Het verschil tussen een christen en een atheïst is dat de christen bidt,

Hij spreekt met God omdat hijzelf eerst aangesproken is. In de vroege kerk werden christenen atheïsten genoemd. Kuitert zei Alles wat we over boven kunnen zeggen, komt van beneden’. Jungel begrijpt dit niet. Wat is ‘ van beneden’ ? vraag hij zich af.Uit de hel? Wat is de hel? Het christelijk geloof leeft van woorden die van Himmelhoch op aarde kwamen. Wat is de hel niet? In de hel zintuigelijke pijnen verduren. Het betekent veel méér namelijk zonder God moeten leven, voor eeuwig en altijd op jezelf aangewezen zijn, je zelf moeten troosten, jezelf moeten rechtvaardigen. Geen eeuwige schuilplaats hebben. Dat is de hel.

God ‘bestaat’ niet

Onze grote God bestaat niet als een mogelijk object van onze waarneming, maar als het adres van onze gebeden en als de spil en bron van ons leven.

God is niet een onderdeel van onze waarneembare werkelijkheid.

Geen wonder dat Juri Gagarin God niet kon zien op zijn tocht door de ruimte.”Niemand heeft ooit God gezien” (Joh. 1:18). Hij is niet een object onder de objecten. Hij is niet een ding onder de dingen. Zo kunnen we niet over God denken of spreken.

Het woord ‘ bestaan’ kunnen we beter niet op God toepassen.

Dingen bestaan Bij God past veel meer alle vervoegingen van het werkwoord ’zijn’ God is. Hij is geweest, is er en Hij zal er zijn. Daarbij vergaat ons horen en zien.

Als het over God gaat hebben we niets aan onze ogen en aan onze oren.

Hij woont in een ontoegankelijk licht. Van God kunnen we ons geen voorstelling maken. Ook geen begrip. We kunnen ons God niet denken .

Hij is ondenkbaar. We kunnen alleen voor zijn aangezicht staan en tot Hem spreken als diep afhankelijke mensen. We kunnen God met geen enkel waarnemingsorgaan waarnemen en omgekeerd geldt ook: God heeft geen enkele invloed op onze waarnemingsorganen. Hij is niet te zien. Hij is niet te horen.

Hij is niet te voelen, Hij is niet te ruiken en Hij is niet te proeven. Wat blijft er dan nog over? Zou je zeggen. We kunnen met Hem praten. We kunnen tot Hem bidden. We kunnen in verbondenheid met Hem leven. En vooral: we kunnen luisteren naar de woorden van zijn boodschappers: de profeten en de apostelen. Gods bestaan is de noodzakelijke vooronderstelling voor elke vorm van christelijke spiritualiteit.

Welke god bestaat niet?

God bestaat niet. Maar dan moet je toch afvragen: welke god bestaat niet? Inderdaad, een god die oneindig ver weg zich ergens ophoudt en blindelings onderwerping vraagt van de mens, is inderdaad dood. De levende God is een menslievend God, een God van zeer nabij, een God die zich identificeert met Jezus Christus tot en met het kruis.

De levende God openbaart zich in zwakheid

Moslims in de oliestaat Qatar vinden de bouw van een rooms-katholieke kerk in Qatar weerzinwekkend’ Het kruis moet zich niet verheffen in de lucht van Qartar” schreef een Arabische journalist De gekruisdigde Christus is en blijft toch de spotprent die God van zichzelf getekend heeft. Een god die ver boven o

ns de wereld bestuurt bestaat niet. Die god is dood. De levende God is mens geworden in Jezus. God roept de spot van mensen op en Hij openbaart zijn wijsheid in dwaasheid,

Zijn kracht in zwakheid en zijn majesteit in nederigheid’ schrijft de apostel Paulus. Dat kennen moslims niet. Jezus riep aan het kruis Mijn God, mijn God waarom hebt Gij mij verlaten? In die godverlatenheid was Hij zelf God.!Jezus had het gevoel dat Hij door God verlaten was, maar toch was God bij Hem. God deelt in ons gevoel dat God afwezig is. Juist daarin kunnen we Hem ervaren.(Jüngel).

Hoe word je atheïst?

Ik zie via vijf toegangswegen.

Via het agnosticisme. De agnost zegt: Over God kun je helemaal niks zinnigs zeggen. We kunnen niets over Hem weten. Hij blijft de grote Onbekende. Een X-figuur. Mensen die zeggen dat zij God kennen zeggen alleen maar iets over zich zelf. Projecteren zit de mensen immers in het bloed. Als je zegt dat God onze hemelse Vader is, heb je het eigenlijk alleen maar over jouw hunkeren naar een echte vader die helemaal volmaakt is.
Via het ietsisme. De ietsist beweert eigenlijk hetzelfde, maar hij neemt toch wel aan dat er Iets is dat we niet met onze zintuigen kunnen waarnemen. Hij kan over dit ‘ íets’ niets weten en niets vertellen. Hij wil wel enige ruimte laten voor het bestaan van een hogere macht of kracht.
Via het rationalisme. Als je God alleen met je verstand, de menselijke ratio, wil zoeken wordt je ook een atheïst. De rationalist ziet waarheid als een abstract begrip en kennis als logische kennis. De rationalist wil alles verklaard hebben, maar het bestaan van God kun je niet verklaren. God is onverklaarbaar.
Via het gevoel en de ervaring. Omdat je God niet kunt waarnemen, met je zintuigen, is de kans groot dat je Hem gaat zoeken in ervaringen. Er ontstaat dan een overwaardering van de godsdienstige ervaring. Dat is met name het geval in onze belevingscultuur. We zoeken God dan vooral in fijne en positieve ervaringen.
Via kennis die je uit de eerste hand verzamelt. Niet door het aannemen van kennis van God op gezag van anderen,.Of die nu apostelen of bisschoppen heten. Niet de kerk of de belijdenis kan zeggen wat je geloven moet. Die zelfontdekkers van de waarheid willen wel geloven, maar ze willen regelrecht en direct kennis hebben. Ze willen God niet kennen via anderen en van horen zeggen, want dat is altijd kennis uit de tweede hand!

Ons antwoord op deze vijf toegangswegen tot het atheïsme

We kunnen God zeker kennen, want Hij heeft van zich laten horen. Want Hij heeft zich ‘geopenbaard’ via profeten en apostelen en zich geïdentificeerd met Jezus.
Hij is niet ‘iets’ een hogere macht of zo, maar een persoonlijk God.
De menselijke ratio is maar een zeer beperkt instrument. Wie God wil leren kennen moet een onberedeneerde sprong in het diepe wagen met heel zijn existentie. Het geloof is niet rationeel , maar existentieel en relationeel want kennen is in de bijbel altijd een relatie met iemand hebben. Kennen is bekennen, bevindelijk kennen. Abraham bekende Sara. Hij had gemeenschap met haar.
Ook de menselijke beleving is een beperkt instrument. Ze speelt wel een grote rol in het verkrijgen van Godskennis. maar ze is niet te vertrouwen. Een indrukwekkende, emotie oproepende en schitterende zonsondergang geeft nog geen geloofsvertrouwen. Gevoelens zijn wispelturig. Een depressie is helemaal bedrieglijk.
Het geloof moet ons altijd aangezegd worden. We kennen God alleen op gezag van anderen. De vraag is niet of ik voldoende kennis verzamel van God, maar of ik antwoord geef aan deze God die zich laat kennen. Een horizontalist kan niet tot geloof komen. De meeste kennis nemen we op gezag aan. De grote vraag is echter: is de boodschapper betrouwbaar? Authentiek is nog niet in strijd met autoriteit.

Het boek van Klaas Hendrikse

Het boek van dominee Klaas Hendrikse “Geloven in een God die niet bestaat” heeft veel emoties losgemaakt in kerkelijk Nederland. Er zijn verschillende reacties mogelijk:

De schrijver is een wolf in schaapskleren. Hij bedriegt het kerkvolk.
Hij bedriegt het kerkvolk niet. Hij vermomt zich ook niet. Hij is heel eerlijk en oprecht.
Hendrikse kan zich wel een atheïst noemen, maar in werkelijkheid is hij het wellicht niet.

Het is aan de classes Zierikzee en Middelburg om de visie van ds. K. Hendrikse te toetsen en te beoordelen. Voor de gehele kerk is genoemd boek wel een oproep om waakzaam te zijn en weerstand te bieden aan de grote verzoeking die er in het genoemde boek ligt.We lezen in de bijbel dat Jezus door de Geest naar de woestijn geleid werd om beproefd te worden door de duivel.(Matt.4:1).Overkomt dit vandaag ook niet de kerk?

Godverlatenheid

De leerling is niet meer dan zijn Meester. Kan het soms zijn dat ook in onze tijd de gemeente door de Geest in de woestijn van de Godverlatenheid geleid wordt?

Kan het soms zijn dat daar ook ons geloof gelouterd en getoetst moet worden om haar echtheid aan het licht te brengen? God kan niemand verzoeken. Dat is het werk van satan. De Tegenstander zoekt niet om te redden maar om ons het geloof af te pakken.

Hij heeft met het oog daarop zijn theologische pionnen en spionnen uitgezet.

Het terrein van de kerk is daarvoor bijzonder vruchtbaar. God kan de mens wel op de proef stellen om zijn geloof te toetsen Verzoeken is het privilege van satan. Jezus werd door de Geest in de woestijn geleid.

Hij moest zich vereenzelvigen met alle bedreigingen en gevaren van het mens zijn.

Zijn beproevingen waren reëel. Hij was ook totaal alleen, maar wij zijn niet alleen in de woestijn van de beproevingen.

Want wij hebben geen hogepriester die niet kan meevoelen met onze zwakheden, maar een, die in alle dingen op gelijke wijze als wij verzocht is geweest (Hebr.4: 15).

Verwoestijning

De kerk leeft ook vandaag in een woestijn. De verwoestijning in het landschap van de Geest neemt toe. Het is een woestijn waarin op verschillende toonhoogten geroepen wordt dat God niet bestaat, dat Jezus niet méér is dan een wijsheidsleraar of een van de Joodse rechtvaardigen, maar niet onze Verlosser. Zal de gemeente deze verzoekingen (bekoringen) kunnen weerstaan? Zal haar beproefdheid aan het licht treden in de gigantische strijd der geesten die momenteel gaande is?

Nietzsche

De invloed van Nietzsche
De felste aanhanger van het atheïsme in onze moderne tijd is denk ik toch wel Nietzsche geweest. Nietzsche borduurde voort op de visie van de Verlichting. Het christelijk geloof verhindert volgens hem de wetenschap en staat de vooruitgang in de weg. De Verlichting viel het geloof aan, viel de kerk aan en viel het gezag van de bijbel aan, maar toch wilde men God nog sparen. God radicaal overbodig verklaren zou de samenleving ontwrichten. De Verlichting had het niet aangedurfd het geloof in God echt aan te pakken. Zelfs Voltaire durfde dat niet. Voltaire durfde niet in het bijzijn van zijn bedienden over het bestaan van God te discussiëren, want als die niet meer in God geloofden, was hij bang voor zijn tafelzilver.

Toen kwam Nietzsche. Hij was vele malen radicaler dan de vertegenwoordigers van de Verlichting. Hoe is het toch gekomen dat Nietzsche zich zo fel verzet heeft tegen het christelijk geloof, dat hij één van de belangrijkste vertegenwoordigers geworden is van het atheïsme? Zijn laatste geschriften zijn een frontale aanval op het christendom.

De oorzaak moeten we niet hierin zoeken dat hij gefrustreerd zou zijn door zijn opvoeding. In de eerste plaats was hij gefascineerd door Schopenauer en deze filosoof was atheïst. Dit contact heeft een wissel in zijn leven omgezet.

Verder was Nietzsche classicus.

De Griekse cultuur kende hij van binnen en van buiten. Door zijn studie van de Griekse cultuur en de werken van Schopenhauer werd hij losgeweekt van zijn christelijke wortels. In de derde plaats werd het Nietzsche duidelijk dat er een diepe kloof was ontstaan tussen de kerk en Jezus.

De kerk was eigenlijk het tegendeel geworden van wat Jezus geleerd en bedoeld had.

Dat veroorzaakte zijn afkeer van het christendom. Nietzsche richtte zich niet alleen tegen het theïsme en het christendom, maar tegen elke levensbeschouwing die uitdraagt dat er een werkelijkheid boven onze werkelijkheid is. Die levensbeschouwing veracht volgens hem de mens en staat zijn emancipatie in de weg. Die levensbeschouwing heeft velen in haar greep. Het leven

is plat geworden. Er is geen hogere werkelijkheid dan die wij kunnen waarnemen. God bemoeit zich niet met ons. Ons leven eindigt bij onze beperkte horizon. Er is niets dat op ons toekomt. De mens heeft geen toekomst en kan de Toekomende niet verwachten.