Schilderkunst

Zie ook Kunst en Kitsch

Albert Cuyp schilderde vooral stille wateren en grazige weiden.

Ze roepen het beeld op van psalm 23.

Arcadia

De idyllische zonovergoten rivierlandschappen hadden echter niets met Israël te maken.

Het gouden land van Cuyp moet in verband gebrachte worden met Arcadia, dat Griekse en Romeinse dichters in de oudheid bezongen.

De herders van Albert Cuyp hebben niets van de oosterse herders. Ze staan mooi te zijn in de stille natuur.

Het was er altijd mooi weer. Er hoefde niet gewerkt te worden. Zo zijn ook de pastorale landschappen van Albert Cuyp

Er waren nogal wat Hollandse schilders die naar Italië trokken, de zogenoemde ‘italianisanten’, die toen zij thuis gekomen waren, Hollandse landschappen schilderden die dezelfde warme, zonnige gloed hadden als de omgeving van Napels

Het Beloofde Land

Het Hollands Arcadia lag voor Albert Cuyp bij Dordrecht en voor hem en vele anderen was Holland zo iets als het Beloofde Land.

 De expositie in Amsterdam draagt de naam. Een gouden land van Albert Cuyp

Voor Darwin was de natuurlijke theologie die ervan uit ging dat God de schepper was van een volmaakte schepping en een arcadisch  landschap, de reden om met het geloof te breken.

Zo idyllisch was de natuur niet.

Gotische kunstenaar: getuige

In de Middeleeuwen was de gotische kunstenaar een trouw dienaar van de kerk.

Voor hem wees de zintuiglijk waarneembare werkelijkheid heen naar die andere werkelijkheid, de werkelijkheid van God, van engelen, heiligen en martelaren.

Het getuigeniskarakter van de schilderkunst komt men later ook tegen bij Rubens in de tijd van de Contrareformatie.

Voor deze schilder was kunst een getuigenis van de triomf en de glorie van de kerk.

Welke mensbeschouwing spreekt uit een schilderij? Welk wereldbeeld?

Picasso 

Picasso schilderde in 1906 het beroemde schilderij “De meisjes van Avignon”.

Op dit schilderij ontbrak elk perspectief en werden alle natuurlijke verschijningsvormen geweld aangedaan.

Meisjes hebben hoofden als afzichtelijke grillige maskers, de ogen zijn op verschillende hoogte getekend en de lichamen bestaan uit hoekige kleurvlakken.

Dergelijke schilderijen laten een geschonden mensbeeld zien. Zo is het leven. De wereld is hard en onderworpen aan de vruchteloosheid.

Jan Steen

Er is ook nog een andere kant aan het leven. Jan Steen, de dichter van de humor en de gulle lach had een voorkeur voor het genoeglijke, huiselijke leven van de Hollander in de zeventiende eeuw.

In de moderne, abstracte kunst kan men vaak zien hoe het christelijk geloof, de devotie en de overgave van de Middeleeuwse mens heeft plaats gemaakt voor de vertwijfeling en de verbijstering van de moderne mens, die zich geplaatst ziet in een absurde wereld.

In de moderne schilderkunst worden wij geconfronteerd met de gespletenheid, de innerlijke verscheurdheid van de mens.

Het beroemde werk van Picasso “Guernica” genoemd naar de gelijknamige stad die in de Spaanse burgeroorlog werd verwoest, is het eerste schilderij dat een aanklacht bevat tegen de oorlog.

Vroeger waren er ook veel afbeeldingen van gevechten en gevallenen, maar dat waren meer documentaires van overwinningen en heldendaden.

Secularisatie

De secularisatie komt in beeld in de moderne schilderijen. Denk aan een prent van M.C. Escher “Andere wereld” waarin we in een soort portiek kijken dat een vergezicht verleent op iets als een maanlandschap, koud en onherbergzaam. Kennelijk ervaart hij  zó de wereld waarin hij woont, zo unheimisch, zonder geborgenheid, een wereld zonder God, zijn vriendschap en liefde.

Godfried Bomans heeft eens geschreven dat in de moderne romankunst de held is verdwenen.

De hoofdfiguren zijn slachtoffers geworden. Zo ervaart men het harde leven.