Herberg / Betlehem

 Zij legde Hem in een kribbe, want er was geen plaats in de herberg (NBG-vertaling). (Luc.2:7)Ze legde hem in een voerbak,omdat er voor hen geen plaats was in het nachtverblijf van de stad (NBV-vertaling)  

Oosterse herberg

Krijtrotsen bij Betlehem. Jeruzalem komt al dichter bij

Herberg uit de zestiende eeuw. Het Zoute Zeegat bij Vlissingen door Peter Aertsen

 Natuurlijk is de herberg uit het Kerstevangelie het meest bekend. Hoe vaak hebben we die tekst al gehoord;Zij legde Hem in een kribbe,want er was geen plaats in de herberg. Die vertrouwde woorden zijn in de Nieuwe  Vertaling verdwenen. Daar lezen we nu:”Ze legde hem in een voerbak, omdat er voor hen geen plaats was in het nachtverblijf van de stad”.Uit deze vertaling zou je de conclusie kunnen trekken dat de voerbak en het nachtverblijf op twee verschillende plaatsen zich bevonden. Op het platteland en in de stad. Dit zal zeker niet zo geweest zijn. Een oosterse herberg had meestal twee etages.  Op de eerste verdieping die ’kataluma’ werd genoemd sliepen de gasten en beneden was de verblijfplaats van de dieren en hun oppassers.  

Kataluma 

Het Griekse woord  kataluma dat vaak vertaald wordt met herberg, moet vertaald worden met opperzaal of gastenverblijf. Dit woord komen we ook tegen in Luc. 22: 11 en betekent daar óók gastenvertrek of opperzaal. In zo’n kataluma heeft Jezus ook de Pesachmaaltijd gebruikt. En ik vermoed  dat die kataluma in de royale woning van de moeder van Marcus zich bevond. Daar kwamen de leerlinge ook samen. Rodé was daar dienstmeisje. Maar  om het kort te maken: Als Lucas herberg bedoelt gebruikt hij daarvoor een ander woord. In Lucas 10:34 (de herberg van de barmhartige Samaritaan) lezen we in de Nieuwe Vertaling het woord ‘logement’.   

Niet bij de elite, maar bij de herders 

Er bleek voor Jozef en Maria wel plaats te zijn in de herberg, maar niet in het gastenverblijf  van de herberg op de tweede etage. De ambtenaren van Quirinius (zie ook daar)hadden alle gastenverblijven in beslag genomen. En de  Romeinse legercommandanten gingen bij inkwartiering altijd volgens vaste regels te werk. Indien  in een bepaalde plaats een legerafdeling moest worden ondergebracht, moest in de eerste plaats de herberg gevorderd worden. Toen de registratie gehouden werd, werd de herberg opgeëist. Maria en Jozef moesten toen naar beneden uitwijken, naar de binnenplaats van de herberg, waar de beesten werden ondergebracht en waar tal van voerbakken  in de rotswand waren uitgehakt. Daar werden ook de vrachten die de lastdieren vervoerden tijdelijk opgeslagen en daar kregen ook de herders die met de verzorging van de beesten belast waren, een onderkomen. Maria legde haar kind in een voerbak voor de beesten op de binnenplaats van de herberg omdat de kataluma, het gastenverblijf  op de tweede etage al gevorderd was door de landmeters en belastinginspecteurs. De herbergier was zo vriendelijk   Maria en Jozef te verwijzen naar het dierenverblijf  beneden. 

Kribbe werd voerbak 

Zo'n voerbak werd in die tijd vaak gebruikt om baby's in te leggen.  Ze waren erg praktisch, want de baby's konden er niet uitvallen. En die doeken waren  geen tekenen van grote armoede. Ouders waren in die tijd gewoon om de baby's in te wikkelen in stroken linnen met een lus om het hoofdje gebonden: de armpjes stijf tegen het lichaam en de kaakjes klem op elkaar om de vele vliegen niet de kans te geven het mondje binnen te kruipen.Lucas wil zeggen: Zo diep heeft God zich willen  vernederen, dat zijn plaats niet was in het keurige gastenverblijf ,want dat paste niet in Jezus' opdracht  Heiland der wereld te zijn. Zijn plaats was niet bij  de belastinginspecteurs van Quirinius en de Romeinse officieren, maar bij de eenvoudige herders die beneden op de beesten moesten passen. De Messias, de grote Herder der schapen wilde mens worden tussen de herders.