Hellenisme/bijbelse plaatsen

 Hellenisme

Zeer veel bijbelse plaatsen hebben hun ontstaan te danken aan het Hellenisme. Daarom maak ik hier enkele opmerkingen over het Griekse denken dat in het Hellenisme  is verwerkt en ter sprake komt. De apostel Paulus werd zowel in Korinte als in Rome geconfronteerd met het Hellenisme, dat er vanuit gaat dat er geen doden opgewekt kunnen worden. Het lichaam is volgens hen ook onbelangrijk. Het gaat om de geest. "Soma is sema" zeiden ze. Het lichaam is een graf. Het zou absurd zijn dat graf weer terug te willen hebben.

Een atrium van een deftig huis in Pella in Macedonie, waar Alexander is geboren. Alexander was de grondlegger van het Hellenise. Hij was een briljant veldheer en veroverde bijna de gehele wereld. Syrie, Egypte, Perzie. Hij wenste als een god aanbeden te worden, was alcoholist en  zijn identificatefiguur was Dionysos. Veel steden noemde hij naar zich zelf Alexandrie Alexander werd in 356 geboren als zoon van koning Philippos.

Zie ook Athene en Areopagus

De Akropolis in Athene is het symbool van het Griekse denken

De Agora en de Areopagus te Athene

Het orakel van Delfi

Antieke weg naar de Olympus, de woonplaats van de onsterfelijke goden. De Olympische spelen hebben natuurlijk niets te maken met de Olympus

Amfithater te Milete. Milete was haast net zo belangrijk voor de Griekse cultuur als Athene.

De akrokorintos te Korinte. Het was juist de geest van het Hellenisme die in Korinte sommige wijsgeren deden zeggen dat er geen opstanding der doden is  (1 Kor. 15)

 Griekse taal

Grieks is de taal van het Nieuwe Testament.

Niet het zuivere, echte, klassieke’, Attische Grieks zoals dit gesproken werd op de Areopagus, maar het koinè-Grieks, het hellenistische Grieks.

Als de apostolische prediking over Jezus hellenistische trekken vertoont (en dat is het geval), en als het kerkelijke spreken over Christus en God mede door de Griekse filosofie is beïnvloed (en ook dat is het geval, dan is dat op zichzelf nog geen reden om hier afstand van te nemen, want het Woord is vlees geworden, heeft de gestalte van het Joodse en Griekse denken aangenomen.

Het is onzin om te zeggen, dat uitsluitend het joodse denken normatief is!!

Vroeger dacht men dat dit koinè-Grieks vulgair, plat Grieks was, matrozentaal zogezegd.

Dat wierp ook een schaduw op het Nieuwe Testament.

Nu is gebleken dat het een beschaafde omgangstaal was.

Geen kunsttaal, maar een levende taal waarin joods-christelijke schrijvers zich vloeiend konden uitdrukken.

Grieks was de tweede taal van Palestina.

Aan het hof en door tal van schriftgeleerden werd Grieks gesproken.

Het Grieks was in Palestina gekomen door de veroveringstochten van Alexander de Grote in de 4e eeuw voor Chr. Hij stichtte een wereldrijk en er ontstond een wereldtaal, zoals nu het Amerikaans een wereldtaal is.

Het was de tijd van het Hellenisme(Grieks vermengd met oosterse invloeden)

Merkwaardig is, dat in dit Hellenistische tijdperk steden als Alexandrië; en Antiochië toonaangevender en belangrijker waren dan Athene.

Nog merkwaardiger is dat dit koinè-Grieks maar één literatuursoort heeft gebloeid, namelijk de Joods-christelijke.

Voor de echte Grieken was het koinè-Grieks dan ook niet de welluidende taal als van een retor.

Paulus geeft dat volmondig toe: ‘Ook ben ik niet met schittering van woorden of wijsheid u het getuigenis Gods komen brengen.(1 Kor. 2 :1,4)

Op één na waren toch alle schrijvers van het Nieuwe Testament Joden?

 Paulus was een echte Jood, maar hij schreef altijd in het Grieks.Hoe komt dat ?

In Tarsus heeft de kleine Saulus( zo heette hij toen nog) het Grieks geleerd.

In het ouderlijk huis werd Aramees gesproken, in de straten van de stad was Grieks de voertaal.

Daarbij moeten we  niet denken aan het klassieke Grieks, dat gesproken werd in Athene,

 maar aan een vereenvoudigde vorm van deze taal, het zogeheten koinè-Grieks Een soort volks-Grieks

Dit koinè-Grieks was in de landen rond de Middellandse Zee de omgangstaal van zeer veel bewoners.

Ook in Jeruzalem zal Paulus regelmatig Grieks hebben gesproken

Daar woonden ook tal van Grieks sprekende joden (Hand. 6 : 9)

De Joden uit Cilicië (waar Paulus vandaan) kwam hadden daar zelfs een aparte synagoge.

Het Grieks was voor de Joden in de verstrooiing (diaspora) de taal van het dagelijks leven.

Men hield de godsdienstoefeningen in de synagoge in de Griekse taal.

Men las de heilige Schriften ook vanuit de zogeheten Septuaginta, de Griekse vertaling van het Oude Testament.

Hoe komt het toch dat de meeste bewoners van de landen rond de Middellandse Zee Grieks spraken?

Daarvoor zijn twee redenen te noemen.

In de elfde eeuw vóór Chr. hebben Ionische Grieken zich aan de kusten van Klein-Azië gevestigd.

Deze kolonisten hebben een bloeiende cultuur gesticht.

Verder werd het Grieks door de veldtochten van Alexander de Grote verspreid

Veel soldaten die in de legers van Alexander de Grote gediend hadden, vestigden zich als kolonisten

Ze gingen wonen in de onderworpen regio's

Op die wijze werd het Grieks een wereldtaal en werd het ook de voertaal in de stad Tarsus

In de gemeente van Jeruzalem waren twee soorten Joden.

De Griekssprekende Joden, de zogenoemde hellenistai die uitsluitend Grieks spraken

Daarnaast had je de Hebreeën. Dat waren Joden die een Semietische taal spraken

Onder die hellenistische joden is een vervolging uitgebroken waar Saulus ook aan meedeed

Het Griekse bewustzijn

Wat was de kracht van het Griekse bewustzijn? De Griekse geest heeft immers onze hele westerse cultuur bepaald. Rechtsfilosofie, theologie, economie, sociologie en natuurlijk ook democratie. Wat zit daar achter?

Het Griekse denken werd bepaald door het bovenzinnelijke, bovennatuurlijke, het geestelijke.

Niet het stoffelijke, ook niet het rationele was het domein van de Griekse denken. Het Griekse denken streefde naar een hogere WERKELIJKHEID, die boven de wisselvalligheid en vergankelijkheid van dit aarde leven uitging.

De Griek heeft geleerd om heel de wereld in het licht te zien van een andere hogere Werkelijkheid, de Werkelijkheid der Ideeën, waarvan de aardse werkelijkheid slechts een schaduw was.

Dan moet er in het innerlijk van de mens iets zijn wat met die Hogere Werkelijkheid verwant is, een aanrakingspunt met die werkelijkheid.

Dat heeft de Griekse wijsgeer Plato de psyche genoemd. De rede gaat nu varen op de leidster van de ziel.

Dit betekende een omwenteling in het denken over de mens. Hij werd niet meer benaderd vanuit de zintuiglijke werkelijkheid, maar van Bovenaf, vanuit de hogere Werkelijkheid der Ideeën.

Paulus en Plato

Plato beroept zich op zijn leermeester Sokrates Hij was vrij van angst toen hij de gifbeker leegdronk, want de dood onderging hij als de overgang van het aardse naar de hemelse Overzijde. ‘Hier beneden is het niet’, was een sleutelwoord

Als Paulus het Evangelie gaat verkondigen zegt hij : die nieuwe Werkelijkheid waarover jullie zo vaak filosoferen is Jezus Christus. Col 1: 15 ‘want in Hem zijn alle dingen geschapen, die in de hemelen en die op de aarde zijn’

Geen wonder dat men figuren als Plato en Sokrates gekarakteriseerd heeft als ‘gelovigen avant la lettre’.

Want zij geloofden dat de aardse werkelijkheid een Overzijde had en dat er een goddelijk Generzijds ten grondslag lag aan de ideeën Waarheid, Goedheid en Rechtvaardigheid.

Geen wonder ook dat vele christelijke schrijvers  zich aangesloten hebben bij dit Griekse denken.

In moderne judaïserende theologieën daarentegen is er sprake van een totale afwijzing van het Griekse denken.

Alles wat de oudste christelijke kerk beleden heeft over Jezus Christus, echt mens, echt God, zou  bedacht zijn door het Griekse denken. De Joodse bijbel wijst volgens hen niet naar Boven, maar naar voren, niet naar een bovenaardse werkelijkheid, maar naar de toekomst.

Wat is het verschil tussen Plato en Aristoteles ? Dat heeft de schilder  Rafael heel duidelijk laten zien in een fresco. Plato staat daar met zijn vinger naar boven te wijzen, naar de wereld van de Ideeën. Plato zei: hier beneden is het niet. Het goddelijke is daar ergens boven. Maar Aristoteles wijst in die fresco naar de aarde: hier beneden is het wel. Het goddelijke zweeft tussen de wereld der verschijnselen

 De God van de Bijbel

Voor Plato en Aristoteles was God een abstract Idee. Hij was volstrekt zelfgenoegzaam, een onbewogen Beweger. Geen persoonlijk God die omgang wil hebben met mensen. De God van de bijbel is de God van Abraham, Izaäk en Jakob, dat wil zeggen een ‘Iemandachtig’ wezen die zijn naam verbindt met de namen van mensen

Wat is de socratische dialoog? Dialogen die Socrates (de  leermeester van Plato) voerde met zijn gesprekspartners om vragenderwijs de waarheid te vinden. Wat is liefde ? Wat is waarheid ? Zo is er een socratisch gesprek tussen de wereldgodsdiensten om met elkaar de waarheid te vinden. Maar wij halen de waarheid (die van nature in ons zou zitten) niet naar boven als in socratische dialogen