Tempelreiniging (1)

 

 

 

 

Jezus hield de omstanders voor:Staat er niet geschreven: Mijn huis moet voor alle volken een huis van gebed zijn.? Maar jullie hebben er een rovershol van gemaakt (Marc.11:17) Je zou zo iets van Jezus helemaal niet verwachten, nietwaar? Hij verschijnt in de voorhof, het centrale tempelplein en Hij drijft als een volleerde veedrijver alle beesten de tempel uit. Veehandelaren rennen hun beesten achterna. Duivenverkopers sjouwen hun manden vol fladderende vleugels het tempelplein af en de geldwisselaars  kruipen op de grond om de munten bij elkaar te schrapen die alle kanten zijn uitgerold. Je ziet het voor je.Wat doen die wisserlaars in de tempel? Het gaat niet om de halve sikkel tempelbelasting die elke jood jaarlijks moet afdragen in Tyrische munt. Het gaat om het aanschaffen van offervee door pelgrims uit het buitenland. 

Rovershol

 Bij de reiniging van de tempel verwijt Jezus de Schriftgeleerden en de wisselaars in de tempel dat zij dit bedehuis  tot een rovershol gemaakt hebben. Ik heb dit nooit goed begrepen. Waarom zegt Jezus dit?  Hoe zo rovershol? Hierbij denkt Jezus aan de samenzwering tegen Jezus om Hem te vermoorden. Vandaar: rovershol.Nu moeten we goed in de gaten hebben dat Jezus hier woorden aanhaalt van de profeet Jeremia. Jeremia heeft hetzelfde gezegd tot de menigte pelgrims die op een bededag de tempel bezochten. Die bezoekers leken erg vroom, maar ondertussen deden ze heel veel kwaad. Ze maakten de tempel tot een plek waar ze hun roof en moordplannen beraamden. Hetzelfde gebeurt in de tijd van Jezus. Nu beraadslagen de tempelbezoekers  hoe ze Jezus het beste kunnen doden. 

Twee  tempelreinigingen ?

 Is er in de Bijbel sprake van twee tempelreinigingen? Namelijk in Joh. 2: 13 en in Marcus 11: 15? Johannes heeft het over een tempelreiniging aan het begin van Jezus’ optreden (eerste week) en Marcus over een tempelreiniging aan het einde van Jezus’ leven (laatste week). Zijn het twee verschillende gebeurtenissen of gaat het om dezelfde reiniging? Vaak zeggen we: als twee mensen dezelfde gebeurtenis zien, zullen ze nooit precies hetzelfde vertellen. Ieder van hen bekijkt zo’n gebeurtenis van uit een andere gezichtshoek. Dat is natuurlijk ook zo en daarom zijn we geneigd  te concluderen dat het om dezelfde gebeurtenis gaat. Dat is -vind ik - toch te kort door de bocht. Daarvoor zijn de verschillen te groot. De functie van de tempel is aan het begin van Jezus anders dan aan het einde van Jezus’ leven.  

Handelshuis en samenzwering

 In de eerste week krijgt de tempel vooral de functie van een handelshuis, een marktplaats,waar je met je geld van alles kunt kopen, maar in de laatste week wordt de tempel een plek van samenzwering om Jezus te doden  en krijgt hij bij Marcus dan ook de functie van een rovershol (Marc.11:18). Bij de tempelreiniging van de eerste week staat de offercultus centraal. Het optreden van Johannes de Doper heeft nog maar kort geleden plaats gevonden : Kijk, daar loopt het Lam Gods dat de zonden der wereld wegneemt’  had hij geroepen. Als Jezus in de tempel verschijnt, en al dat gesjacher rond de dierenoffers ziet, wordt Hij woedend. Hij zelf is toch het grote Offerlam?  

Offerplaats wordt roversol

 Maar over de laatste week van Jezus op aarde valt reeds de donkere slagschaduw van het kruis. De tempel verandert van karakter. Offerplaats wordt rovershol  Prof.P.H.R. van Houwelingen heeft in zijn commentaar zeer goede argumenten voor de onafhankelijkheid van Johannes. Wat is namelijk het geval? Verschillende uitleggers  beweren dat Johannes de tempelreiniging opzettelijk naar voren heeft geplaatst als program voor wat Jezus later nog zou doen. Het zou volgens hen dus om dezelfde gebeurtenis gaan. Maar nogmaals: dit is te kort door de bocht. IK ga hier nog wat dieper op in en maak gebruik van de argumentatie van prof. van Houwelingen in zijn commentaar op Johannes (blz.85)Johannes geeft een nauwkeurige datering. Het was vlak na de bruiloft te Kana en voor het langere verblijf in Galilea. Het blijkt dat Johannes steeds erg gedetailleerd is in zijn beschrijving. En als oud-leerling van Johannes de Doper verschaft hij meer informatie over het begin van Jezus’ optreden dan de andere evangelisten. Het is dus uitgesloten dat hij afhankelijk was van hun  reportages.Het woord van Jezus ”Breek deze tempel af en Ik zal hem in drie dagen weer opbouwen” wordt later in het proces niet aangehaald als een recent feit, wat je toch verwachten zou als Jezus woorden over de sloop en herbouw van de tempel die Hij Zelf is, nog maar kort geleden zouden zijn uitgesproken. Die woorden worden aangehaald als een zaak die door valse getuigen uit het verleden zijn opgediept en niet als woorden die Jezus onlangs nog heeft uitgesproken. 

Tempel als samenzwering

  Bij de tweede reiniging was tempel eenmoord-en roof holBij de eerste tempelreiniging was het Jezus vooral te doen om de handel in slachtvee. Maar in de tweede week zou de tempel het hoofdkwartier worden van mensen die Hem willen vermoorden.

 Rovershol

 

Dan weet Jezus dat zijn einde nabij is. Vandaar de uitdrukking ‘rovershol’Johannes vermeldt een zweep van touw, door Jezus gebruikt om  dieren te verdrijven. Dit hulpmiddel ontbreekt in het verhaal over de latere tempelreiniging, omdat Hij zich daar keert tegen bepaalde mensen uit de tempel, namelijk die mensen die de tempel tot een plek gemaakt hebben om Hem van het leven te beroven. Bij de eerste tempelreiniging ging het vooral om dieren.Bij  Johannes wordt de demonstratie direct aanleiding tot een verzoek om uitleg, terwijl volgens de andere evangeliën pas de volgende dag is gevraagd naar Jezus’ volmacht om het tempelbedrijf stil te leggen. Want die tempelreiniging was natuurlijk een grote provocatie.