Het altaar heeft de avondmaalstafel vervangen.
Eucharistie of Heilig Avondmaal?
Rooms-katholieken spreken van eucharistie (dankzegging)
Protestanten van het Heilige Avondmaal of van de Tafel des Heren.
Ook gebruikt men wel het woordje ‘mis’
Dit komt van het Latijnse woord ‘missa est’ (wees weggezonden).
Deze woorden werden vóór het begin van eucharistieviering door priester uitgesproken.
Bij de viering mochten géén toehoorders aanwezig zijn.
Missa est= weest weggezonden
Die werden dus weggezonden:missa est. Weg wezen.
Oorspronkelijk was het Heilig Avondmaal voor alle christenen een maaltijd aan een tafel
Het was geen offer bij een altaar.zoals in de R. K. kerk in onze tijd
Langzamerhand is dit veranderd.
In de tijd van Augustinus stond de tafel nog ergens midden in het kerkgebouw.
Later kwam de tafel in een speciale ruimte te staan gereserveerd voor de priesters
In de Orthodoxe Kerk is die ruimte te vinden achter de iconostase (iconenwand)
In Prot. kerk tafel in midden
In de kerk van het Westen is die ruimte achter het koorhek in het koor van de kerk
Altaar en offermaaltijd
Zo veranderde in de R.K.kerk de tafel in een altaar en werd de maaltijd een offermaaltijd.
Dit was waarschijnlijk de grote invloed van de heidense godsdiensten
Dáár was altijd sprake was van een altaar, offers en priesters die deze offers brachten.
Het offer van Christus tot verzoening van onze zonden staat wel in het middelpunt in de R.K. kerk
De eucharistie hoort echter (net als de inzameling) bij de dienst der offeranden.
Het is de priester die het misoffer brengt, tegenwoordig stelt
Het offer van Christus wordt door de offerande van de priester geactualiseerd.
Mysteriegodsdiensten
Zo ging de avondmaalsviering lijken op de maaltijden van de mysterie-godsdiensten
Zo kregen brood en wijn ook een steeds grotere mystieke betekenis.
Nog één stap en men sprak uit dat brood en wijn een andere substantie kregen.
Transubstantiatie
Me noemde dat de leer van de transsubstantiatie
Deze leer is dogma geworden in 1215.
De woorden ‘hoc est corpus meum’ werden als hoogtepunten van de mis ervaren.
De priester sprak de geloofsbelijdenis uit
Hocus pocus pilatus pas
De woorden ‘sub Pontius Pilatus passus est’ (hoc est corpus meum) werden vervormd door het volk
Zo ontstond de bekende uitdrukking “Hocus Pocus Pilatus Pas”.
De gemeente ervoer deze woorden als een soort toverformule
De kerkgangers konden niet zien wat de priester deed
De priester stond met de rug naar de gemeente en vóór het altaar
Zo ging men geloven dat hij een geheimzinnig toverstukje uithaalde.
Zo is de uitdrukking ontstaan: Hocus pocus pilatus pas.
De volgende stap was de verering van brood en wijn.
De monstrans vertoonde de ouwel en gewoon brood kwam niet meer op tafel
Niemand wilde kans lopen het lichaam van de Heer te verkruimelen.
Morsen van wijn was ook een groot risico Vandaar geen beker voor iedereen
Beiden vieren toch de verzoening van Christus’ offer, maar er is nog wel enig verschil.
Het is waarschijnlijk de grote invloed geweest van de heidense godsdiensten waarin altijd sprake was van een altaar, een offer en van priesters die dit offer brachten.
Het offer van Christus tot verzoening van onze zonden staat weliswaar in het middelpunt, maar de eucharistie hoort net als de inzameling bij de dienst der offeranden.
Het offer van Christus wordt door de offerande van de priester geactualiseerd.
Omdat op die manier de avondmaalsviering steeds meer ging gelijken op de maaltijden van de mysteriegodsdiensten, kregen brood en wijn ook een steeds grotere, mystieke betekenis. Nog één stap en men sprak uit dat brood en wijn een andere substantie kregen. Men noemde dat de leer van de transsubstantiatie
Deze leer is dogma geworden in 1215. De woorden ‘hoc est corpus meum’ werden als hoogtepunten van de mis ervaren. De priester sprak de geloofsbelijdenis uit waarbij de woorden ‘sub Pontius Pilatus passus est’ in verbinding met bovengenoemde woorden door het publiek vervormd werden in de bekende uitdrukking “Hocus Pocus Pilatus Pas”.
Omdat de kerkgangers niet konden zien wat de priester deed (hij stond met de rug naar de gemeente toe en vóór het altaar) geloofde men dat hij een geheimzinnig toverstukje uithaalde. Zo is de uitdrukking ontstaan: Hocus pocus pilatus pas.
De volgende stap was de verering van brood en wijn.
De monstrans vertoonde de ouwel en gewoon brood kwam niet meer op tafel, want niemand wilde kans lopen het lichaam van de Heer te verkruimelen.