Perge Johannes Marcus vertrekt

Perge in Pamfylië

Paulus en die met hem waren voeren af van Paphos en kwamen te Perge in Pamphylië (Hand. 13:13)

Stadspoorten van Perge. Er woonden veel Joden in Pamfilie en zeker ook in Perge.

Sommigen van hen zullen afkomstig zijn geweest uit Perge om het Pinksterfeest in Jeruzalem bij te wonen (Hand. 2: 10). In Hand, 2 is sprake van vele joden uit de diaspora.

Nymfaeum

Midden door de stad stroomde het verfrissende water van het Nymfaeum via een gegraven kanaaltje in de brede hoofdstraat.

Dat kun je nu nog steeds zien. Aan beide zijden lagen de winkels, zodat het altijd in deze mooie stad prettig winkelen was.

Het is de eerste stad in Anatolie waar Paulus voet aan wal zet. Het moet een grote stad geweest zijn. In deze stad trof ik een groot blok steen met de naam van Augustus aan.

Als Paulus, Barnabas en Johannes Marcus het eiland Cyprus verlaten, zich inschepen en afvaren naar de vaste wal is Perge de eerste plaats waar zij arriveren.

Ze bevinden zich dan in Anatolië, het huidige Turkije. Zoals in vele plaatsen waar de apostel komt, wonen ook hier vrij veel Joden.

Op het Pinksterfeest in Jeruzalem waren ook Joden uit Pamfylië aanwezig. [1]

Deze streek is een geliefd vakantieoord. Het is het meest zonovergoten gebied in Turkije.

Turkse Riviera

Het behoort tot de zogeheten Turkse Rivièra. Het kan er bloedheet zijn. Hier liggen de bekende ruïnesteden als Termessos, Aspendos, Sillyon en Side.

Je verbaast je nu nog steeds over de indrukwekkende resten van wat eens zulke machtige bouwwerken geweest moeten zijn.

In Side was in de tijd van Paulus één van de grootste slavenmarkten van Europa.

Als je als vakantieganger door het imposante stadion loopt, moet je je toch eens realiseren dat hier vroeger zo'n tienduizend slaven op één dag verhandeld werden als koopwaar. Zie ook slavenmarkt bij items.

Perge lag vroeger dichter bij zee dan nu. Het ligt nu een heel eind landinwaarts.

Het lag tussen twee rivieren in. Paulus is met Johannes Marcus en Barnabas één van deze rivieren opgevaren. Al vrij spoedig zagen zij het grote stadion van Perge liggen.

Het bevindt zich nog steeds even vóór het gigantische stadspoortencomplex. Een gedeelte hiervan kun je nog zien.

Geen piraten

In tegenstelling tot Attalia dat ook in de bijbel wordt genoemd, lag Perge niet direct aan zee. Daardoor had deze stad weinig last van piraten. Georganiseerde benden zeerovers waren in die tijd een verschrikking voor de kuststeden.

In Perge heeft Paulus ook het evangelie verkondigd, maar dat was aan het eind van zijn eerste reis door Anatolië. [2]

Ik vermoed dat hij ook hier weer de synagoge heeft opgezocht.

Wellicht heeft hij met Barnabas ook op de handelsagora het evangelie verkondigd en heeft hij met zijn reisgenoten rondgekeken bij de winkelgalerijeen waarvan je de zuilen vandaag nog kunt bewonderen.

Hij zal zeker iets gezien hebben van de ingenieuze waterwerken van Perge.

Midden op de agora kun je nog de terracotta buizen van de voormalige waterverdeelput zien die het water naar alle delen van de stad bracht.

Op de weg naar de agora ontdek je ook de slijtsporen van de wagenwielen in de marmeren plavuizen van het wegdek.

Artemis Pergaia

In Perge is Paulus zonder twijfel ook in aanraking gekomen met de verering van de beschermgodin van de stad Artemis Pergaia.

Zij was waarschijnlijk een gehelleniseerde versie van de Anatolische Moedergodin.

Voordat je het indrukwekkende stadspoortencomplex binnen wandelt, passeer je het theater en het stadion in Perge. Net als het stadion van Afrodisias is het nog in behoorlijk goede staat.

Johannes Marcus

In Perge heeft Johannes Marcus(de schrijver van het oudste evangelie) zich afgescheiden van Paulus en Barnabas en is hij weer teruggekeerd naar Jeruzalem.

Waarom zou Marcus Paulus en Barnabas al zo gauw hebben verlaten? Ik vermoed dat de reden ligt in het feit dat Paulus in Anatolië de leiding heeft overgenomen.

Misschien kon Marcus ook nog niet wennen aan Paulus' prediking , waarin allerlei privileges van de Joden, zoals de besnijdenis, werden prijsgegeven. Zo lang ze met z'n drieën nog op Cyprus waren, had Barnabas de leiding en voelde Marcus, die een neef van hem was, zich veilig en vertrouwd bij hem.

Het is frappant dat in het vervolg de naam van Paulus voorop staat. Zo lang Paulus en Barnabas op Cyprus zijn noemt Lucas de naam van Barnabas het eerst.

Zodra Paulus echter in Anatolië is gekomen, lezen we steeds over Paulus en Barnabas. Het ligt voor de hand dat Paulus dan de leiding neemt, omdat hij in Anatolië meer thuis is.

Johannes Marcus is uit Perge weer met een schip teruggekeerd naar Jeruzalem, waar zijn moeder een ruim patriciërshuis bewoonde en in ieder geval één slavin bezat.

Dat weten we uit Hand.12:12. Paulus zal zich over het vertrek van Marcus erg opgewonden hebben. Hij beschouwde zijn vertrek naar Jeruzalem als desertie.

Als Barnabas later wéér zijn neef Marcus op zendingsreis wil meenemen, wil Paulus daarvan niets weten.

Paulus bleef erbij dat men niet iemand bij zich moest hebben, die hen na Pamfylië verlaten had. [3] Blijkbaar kon Paulus Barnabas niet overhalen, want Barnabas nam toch Marcus mee en daarom ging Paulus op zijn tweede zendingsreis met Silas op stap. Barnabas ging weer terug naar Cyprus waar hij oorspronkelijk vandaan kwam.

Dat was natuurlijk voor Paulus te bekrompen, want hij wilde de grote cultuurcentra van Anatolië bezoeken om daar het evangelie te verkondigen. Er ontstond tussen Paulus en Barnabas zelfs een zekere verbittering. Gelukkig is de relatie tussen Paulus en Barnabas weer helemaal goed geworden. Later bevindt hij zich weer in Paulus' gezelschap te Rome[4].

En in zijn laatste brief geeft de apostel een heel goed getuigenis over Marcus: hij is voor mij van veel nut voor de dienst. [5]

[1] Hand. 2:10
[2] Hand. 14:25 Ze spraken het woord te Perge en trokken naar Attalia
[3] Hand. 15:38
[4] Col. 4:10
[5] 2 Tim. 4:11