Pelgrimage

Ik heb altijd gedacht dat een pelgrimage een bedevaart was. Op deze site heb ik die woorden dan ook vaak door elkaar gebruikt. Dat is echter niet terecht. Een bedevaart is altijd religieus. Een pelgrimstocht is dat niet altijd. Veel pelgrimstochten zijn toeristische tochten met een bepaald ritueel. Toch is de pelgrimsgedachte Bijbels. (Zie bijvoorbeeld onder ‘Pelgrimslied', Psalm 84).  

Waarheen pelgrim?

Ik herinner me dat we heel vroeger bij het orgel zongen: ”Waarheen pelgrim, waarheen gaat gij? Het oog omhoog en het hart naar boven?" Het antwoord luidde: "Wij gaan op des Konings roepstem, naar ons huis in het vaderland." Ik denk wel eens dat dit de essentie is van het pelgrim-zijn hebben gevonden; we worden geroepen. Zonder roeping wordt een pelgrim een toerist.

Tijd van Constantijn

In de tijd van keizer Constantijn had men weliswaar de goden van de Olympus verlaten, maar velen riepen nu de hulp in van heiligen en martelaren om pleitbezorger bij God te zijn. Heidense elementen slopen in de erediensten binnen. De boeiende beschrijving van de bedevaart van Aetheria in de vierde eeuw is daarvan een voorbeeld (zie ‘Bedevaart 4e de eeuw). Zij ondernam een bedevaart naar vele Bijbelse plaatsen en de graven van Thecla, Eufemia, de apostel Johannes en vele andere heiligen. Heilige plaatsen, geen heilige Schriften. Niet meer de Heilige Schriften, maar de heilige plaatsen en heilige martelaren kregen alle aandacht. En zo schoof het hemels legioen van heiligen zich voor Christus en maakte Hem vrijwel onzichtbaar. In de Oude Kerk kondigt zich reeds de Middeleeuwse Kerk aan, die een Heiligenkerk was” (Dr. J. Wytzes). Inderdqaad: Christus kwam zo op de achtergrond.

Santiago di Compostella

De heer B. Noorloos heeft vanuit de pelgrimshoeve Kafarnaum in Vessem (Limburg) geheel lopend! een pelgrimstocht gemaakt naar Santiago di Compostela. Hij was ook zo vriendelijk mij erop attent te maken dat een bedevaartplaats een plaats is waar men heen gaat om genezing via aanbidding af te smeken en bij een pelgrimstocht staat daarentegen de (innerlijke) weg er heen centraal om bij aankomst vergeving te ontvangen. Protestanten zullen niet zo gauw ter bedevaart gaan. Een bedevaartsoord is altijd een heilige plaats en protestanten kennen geen heilige plaatsen. Lourdes is nog meer een bedevaartplaats dan een pelgrimsplaats, want hoe velen bezoeken Lourdes om lichamelijke en geestelijke heelheid en genezing teontvangen. 

Niet heilig is de grafkerk, maar Hij die uit het graf is herrezen.

De ellende van de kruistochten is begonnen toen men de de grafkerk in Jeruzalem ging beschouwen als een heilige plaats; En wat zien we vandaag? Kerken lopen leeg, maar de pelgrimsplaatsen kunnen de toestroom nauwelijks aan. Blijkbaar is er behoefte aan een pelgrimsplaats of bedevaartsoord. Bij deze plaatsen draait het om de plek. Dat is een van de belangrijkste onderdelen van een ritueel. Er is een heilige plaats nodig. Je moet ergens heen.

Nieuwe rituelen

We zien vandaag nieuwe rituelen opkomen: stille tochten, bermmonumentjes. Religieuze rituelen komen weer terug in andere vormen. Kerken zijn geen heilige plaatsen meer. De mensen in onze tijd zijn wel op zoek naar het heilige. Bij een bedevaartsplaats is er emotie, er is iets te zien, je kunt meedoen en het draait om het heil. Maar Jezus heeft gezegd tot de Samaritaanse vrouw: “Er komt een tijd en die is nu gekomen, dat wie de Vader echt aanbidt, Hem aanbidt in Geest en in waarheid” (Joh.4).