Gilead / Balsem

“Is er geen balsem in Gilead?”

 Dat was een bekend gezegde in Israël! Het was een spreekwoord geworden dat elke Jood verstond. Balsem  bevatte  natuurlijke, aromatische  stoffen die een rustgevende en genezende werking hadden.

Interessant vind ik het Griekse woord balsamon dat afgeleid is van het Hebreeuwse woord Baäl Shemen (Heer van de olie).

De landstreek Gilead was bekend als  exporteur van balsem.

Het was een conserveringsmiddel voor de Egyptenaren. Het werd vooral gebruikt  voor het conserveren van lijken .

Hersenen en ingewanden werden verwijdersd en de lege plaatsen in het lijk opgevuld met specerijen. Daarna omzwachteld met doeken. Zo ontstond een mummie. Dat was zeker niet niet het geval bij israel en Jozef. De Egyptenaren wilden onsterfelijkheid creeren. Jezus lichaam is niet gebalsemd. Het is opgewekt.

Osiris gebalsemd en ingewikkeld door Anubis

Jozef woonde in de regio Gosen. Zijn beenderen zijn begraven in Kanaan

Volgens hen was het voortbestaan na de dood alleen maar mogelijk, zolang het lichaam geconserveerd bleef. Balseming was bij de Egyptenaren een greep naar de onsterfelijkheid. Het was een poging van de mens het leven vast te houden. Het blijkt tevergeefs. Het woord ‘mummie’ roept juist de gedachte op van volkomen levenloosheid.

Ook Israël en Jozef 

Ook de lichamen van Israël en Jozef werden gebalsemd (Gen.50:2).

Waarom werd aartsvader Jakob gebalsemd? Zijn balseming stond in dienst van Gods belofte.

De verlichte spelonk van Machpela

Jakob wilde in Kanaän begraven worden. Hij wilde vast houden aan Gods belofte.

Zijn volk zou Kanaän erven. Omdat de reis (van Egypte naar Kanaän) lang duurde en de temperatuur hoog was moest het lichaam gebalsemd worden.

Er werden kruiden op zijn lichaam gelegd. Hij werd niet opengesneden en er werden geen organen uit zijn lichaam verwijderd zoals de Egyptenaren deden. Men balsemde in Egypte het lijk omdat men geloofde in de continuering van het aardse leven.

Daarin speelde religieuze rituelen en magische praktijken een zeer grote rol. Israël mocht daar beslist niet aan meedoen. De officiële balsemperiode  duurde in Egypte veertig dagen(Gen. 50: 3).

Het waren vooral de Egyptenaren die erg bedreven waren in het balsemen van dode lichamen. Meestal importeerden ze de balsem  uit Gilead en de zuid-Arabische landen.  Nu kunt u ook begrijpen dat de Ismaëlieten aan wie Jozef verkocht werd door zijn broers, uit Gilead  kwamen en  op weg gingen naar Egypte.

Hun kamelen waren zwaar beladen met een lading balsem  en met specerijen. Balsem werd bij begrafenissen veel gebruikt. Als na enige tijd het lichaam was vergaan, werden de beenderen begraven. Meestal werd een joods graf na een ontbindingsproces van twaalf maanden geruimd, waarbij de beenderen van de overledene definitief werden geborgen in een stenen ossuarium. Het was een heel groot gezelschap dat uit Egypte trok om Israël te begraven in Kanaän (Gen.50: 7).

Staatsbegrafenis 

Israël krijgt een staatsbegrafenis. Egypte rouwt om Jakob alsof hij een Egyptisch vorst is. Alle belangrijke hofdignitarissen gaan mee naar Kanaän. In de spelonk van Machpela wordt  Jakob begraven(zie Machpela). Machpela wordt een bruggenhoofd van het Beloofde Land. Jakob is gestorven zonder de vervulling  van de belofte van het Beloofde Land gezien te hebben. Zo is het ook als wij mensen sterven. Maar het lege graf van Christus is de garantie dat die belofte eens vervuld zal worden. Niet in geografische, maar in geestelijke zin.

 Ook balseming van Jezus lichaam? 

Het lichaam van Jezus is niet gebalsemd. De lichamen van Jozef en Israël wel, maar dat vond plaats in Egypte. Hoe vond dit balsemen plaats?

In Egypte werden door de balsemers  de ingewanden en hersenen verwijderd en in vazen gelegd, de zogenoemde kanopen. Mooi beschilderd en voorzien van deksels met godenkoppen

In de vrij gekomen ruimten van het lichaam werden specerijen aangebracht. Daarna werd het lijk 70 dagen in natron gelegd. 

Vervolgens wond men het in lange windsels die van kleefstof waren voorzien. Zo ontstond de mummie, dat is het gebalsemde lijk.

 De balsemers hadden een zeer verachtelijk beroep. Bij een joodse begrafenis was  geen sprake van balseming en zeker niet van mummificatie. De dode lichamen werden wel gezalfd. Een zeer bijzondere vorm zalven wat het zalven van koningen en profeten.

 Jezus als de hoogste koning en profeet werd zelfs de Gezalfde genoemd. In het Grieks: Christus.

Begrafenis van Jezus 

De hele begrafenis van Jezus vond plaats op initiatief en onder verantwoordelijkheid van senator Jozef van Arimatea (Marc.16:43).Zie Arimatea.

Hij is zelf naar Pilatus gegaan om toestemming te krijgen het dode lichaam van Jezus  op te halen en mee te nemen.

 Hij ‘schonk’ het Jozef. Natuurlijk had Pilatus ook geld kunnen vragen, maar dat deed hij niet. Jozef van Arimatea was het ook die het dode lichaam van Jezus met zijn slaven van het kruis heeft afgenomen. Bovendien is hij degene  die op diezelfde dag – dus nog vóór de sabbat – linnen  zwachtels heeft gekocht en het dode lichaam van Jezus daarin  heeft laten wikkelen.

 Hoewel Marcus niet apart spreekt over de zalving van Jezus’ lichaam zal Jozef dit zonder twijfel ook gedaan hebben of  hebben laten doen. Zijn collega Nicodémus zal hem hierbij geholpen hebben. Johannes vertelt namelijk dat Nicodémus een mengsel van mirre en aloë meebracht (Joh 19:39).Dat was bij elkaar een enorme hoeveelheid van ongeveer honderd litra, dat is meer dan 30 kilo. Maar balsem zal ook hij niet gebruikt hebben. En de vrouwen? Wat deden die? Hebben die balsem gebruikt?

De vrouwen 

En toen de sabbat voorbij was, kochten Maria van Magdala en Maria de moeder van Jakobus en Salomé specerijen om Hem te gaan zalven.

Het zalven van Jozef van Arimatea was een ander zalven dan het zalven van de vrouwen direct na de sabbat. Beide zalvingen hadden echter niets te maken met balsem

ing. De raadsheer van Arimatea had de leiding en zonder twijfel heeft hij  nog vóór het aanbreken van de sabbat het dode lichaam van Jezus gezalfd met zijn bedienden en daarna in linnen doeken laten wikkelen. Ook hij zal geen balsem gebruikt hebben uit Gilead. Jozef zal de begrafenis van Jezus wel tot in de puntjes verzorgd hebben. Zoals het de gewoonte was in het Midden-Oosten, ging daar nog geen dag over heen.

De taak van de vrouwen is met de begrafenis van Jezus eigenlijk afgelopen. Op de achtste dag na de sabbat blijft er voor haar alleen nog maar over om specerijen te gaan kopen (Marc.16:1). Haar dienst is nu gericht op de levenden.

Aan hen moet de geur van de dood bespaard blijven. Die specerijen die ze gekocht hebben worden in de avond of nacht verwerkt tot zalf.

Die strijken ze dan over de lijkwade heen zodat deze geïmpregneerd blijft met dominante geuren die de doodsgeur onderdrukken.

Deze behandeling wordt in de meeste vertalingen óók zalven genoemd. Maar dit zalven betreft het zalven van de lijkwade in de graftombe, terwijl Jozef van Arimatea het dode lichaam van Jezus zelf gezalfd heeft.

De vrouwen kwamen daar niet aan te pas.

Het balsemen van de lijken in Egypte had natuurlijk alles te maken met de overweldigende aandacht die men had voor de dood en de doden.

Had ook alles te maken met magie. Israël mocht zich daarom daar helemaal niet mee bezig houden.