Gilead / Sjibbolet

 Wanneer nu een der vluchtelingen van Efraïm zei: Laat mij oversteken, dan zeiden de mannen van Gilead tot hem Ben je een Efraïmiet? En  hij antwoordde:nee, dan zeiden ze tot hem,Zeg eens sjibbolet (Rechters 12:6) 

 

Gilead is de naam van het gebied aan de overkant van de Jordaan dat bewoond werd door de stammen van Ruben, Gad en half Manasse in de tijd van de rechters (“Richteren” ). Het is een heuvelachtig gebied.In de Oost-Jordaanse regio lagen in het zuiden Moab en in het midden de Amonnieten.De Ammonieten staken vaak de Jordaan over en maakten de Israelieten knap lastig

Dit is de citadel van Amman.In de Bijbel heete de stad Rabbath Amman. Hij werd de waterstad genoemd. Het was het begin van de rivier de Jabbok. (II Sam. 12:26) De citadel was omringd door diepe wadi's.

De akropolis van Amman waarop de cirtadel staat, was in de tijd van David aan de noordkant het minst beschermd. Hier zal David na de tijd van de rechters zijn aanval op Amman zijn begonnen.Misshcien was het hier dat Uria werd gedood op bevel van David (2 Sam. 11:16 en 17)

Filistijnen en Amonnieten

In de tijd van de rechters had Israël heel veel last van twee volkeren: van de Filistijnen in het westen en van de Ammonieten in het oosten. De Filistijnen woonden langs de kust en de Ammonieten woonden  aan de overkant van de Jordaan. Daar woonden ook Israëlieten. Die werden Gileadieten genoemd. Dat is het tegenwoordige Jordanië. De regio heette vroeger  het Over-Jordaanse. Van de Filistijnse verdrukking werd Israël verlost door Simson en Samuël, en van de Amonnitische verdrukking door een richter als Jefta. Kenmerkend voor de tijd van de Rechters was wat we lezen in Rechters 21:25:”In die dagen was er geen koning in Israël. Iedereen deed wat goed was in zijn ogen.” 

Theocratie

 Israël was in die tijd een theocratie of Godsregering. Wat betekende dit? Het hield in, dat God niet alleen de wetten gaf voor het godsdienstige leven, maar ook voor het sociale leven. In Psalm 97 en 99 bijvoorbeeld wordt al direct aan het begin van die psalmen beleden:De HERE IS KONING. Hij wil geen koning zijn met een grote leger. Hij is zo’n heel andere koning dan de koningen van de omliggende volken. Hij wil een vredekoning zijn. Een koning die de zwakken beschermt. 

Afgodendienst

 

 

In heel het land van Israel werden de Baals vereerd, de goden van de vruchtbaarheid.

 

 

Wat zien we nu als een repeterende breuk in Israël gebeuren? Israël gaat telkens de goden van de omliggende volkeren dienen: Da Baäls ,de Astartes en vele andere goden.(Recht. 10:6 e.v.) “De Israëlieten deden opnieuw wat kwaad is in de ogen de HEREN. God wordt dan  vreselijk boos en Hij geeft hen over in de macht van de Filistijnen en Amonnieten. Als het volk echter zijn zonden belijdt (Rechters 10:15), grijpt God in en  verlost Hij  hen uit de hand van die volken. En wat blijkt nu? Hij doet dat via mensen als Jefta. Jefta was de zoon van een hoer en later een beruchte bendeleider. En toch…God verlost Israël via Jefta. Daarbij heeft Jefta een opmerkelijke gelofte gedaan. Zie daar voor Gilead/Jeftasdochter. 

Burgeroorlog

 

 

Op sommige plaatsen was in de tijd van de Rechters de Jordaan erg breed. Er waren verschillende veren, waar men kon oversteken of doorwaadbvare plaatsen. Ik weet niet of er ook veermannen waren. De Efraimieten wilden nadat zij de slag verloren hadden terugkeren naar hun gebied. Maar daarvoor moesten ze de Jordaan oversteken. Bij de veren werden ze getest. Konden zij het woord sjibbolet uitspreken?

 

 

Wat gebeurt er nu nadat Jefta de Ammonieten heeft verslagen? De Efraïmieten worden boos omdat Jefta hen niet heeft ingeschakeld. Ze kunnen nu niet delen in de buit en de roem. En daarom komt er een grote onenigheid in de  familie Israël zelf. Er ontbrandt zelfs  een oorlog tussen de Gileadieten en de Efraïmieten. Wat een klein menselijk gedoe, nietwaar!Jefta verslaat de Efraïmieten. Na de slag bezetten de Gileadieten de veren van de Jordaan, dat zijn de doorwaadbare plaatsen waar men de rivier kon oversteken. Zo worden de Efraïmieten de pas afgesneden. Zij willen natuurlijk graag weer terug naar de westelijke kant van de Jordaan waar ze vandaan komen. Dat wilden de Gileadieten echter verhinderen. Als iemand wilde oversteken, gebruikten ze daarom  een list om te weten te komen of ze met een Efraïmiet te doen hadden.  

Sjibbolet

 Nu moet u weten dat men in het Efraïmitische dialect niet onderscheidt tussen de beide medeklinkers die in het Hebreeuws bestaan, namelijk de s en de sj. De Efraïmieten spraken de  sj uit als s! Daarom lieten de mannen van Gilead de mensen die de rivier wilden oversteken het woord sjibbolet(= stroom) uitspreken. Zei degene die de rivier wilde oversteken sibboleth,(dus zonder  j) dan wist men dat men met een inwoner van Efraïm te doen had en werd hij gedood. Ook Petrus werd in de hof van het hogepriesterlijke paleis herkend , ingedeeld en veroordeeld door het bijzonder Galilese accent van zijn uitspraak. 

Sjibbolet in Friesland

 Onder Greate Pier’s leiding werden verschillende Hollandse schepen geplunderd door een kapervloot op de Zuiderzee. Dit gebeurde rond 1515. Greate Pier gebruikte het schibbolet ‘Bûter, brea en griene tsiis, wa't dat net sizze kin, is gjin oprjochte Fries’. Elke opvarende van de schepen die hij enterde moest dit opzeggen. Wie dat niet goed kon uitspreken werd onverbiddelijk door Piers manschappen onthoofd. ‘Schibbolet’ is een moeilijk woord; dat vonden de vijanden van Jefta ook. Zij moesten dat woord feilloos kunnen uitspreken wilden ze het er levend vanaf brengen.  

Sjibbolet bij ons.

 Ook wij hebben onze  Sjibbolet’s: onze leuzen en ‘kreten’, waaraan wij elkaar herkennen en indelen, veroordelen en afslachten. Zelfs in onze kerkelijke familie van het christendom. We hanteren al te graag onze testwoorden: links of rechts,Rooms-katholiek of  Protestant. We testen niet alleen, we worden ook getest. Reken maar dat de mensen er op letten. Beantwoorden wij wel aan de sjibbolets die zij hanteren?Hoe spreken we over God? Hoe brengen we Hem ter sprake? Hoe is onze uitspraak en spelling van de naam van Jezus? Ook Paulus de apostel moest de naam Jezus correct leren spreken,  uitspreken en ter sprake brengen.Als wij bij de doorwaadbare plaatsen van de doodsrivier staan, zullen we alleen kunnen oversteken, als we de naam van Jezus Christus goed leren spellen en uitspreken: Heiland der wereld, Redder van zondaren.