Wie is Hij? Jezus van Nazaret?

Wat is de meest populaire Bijbeltekst? Uit een onderzoek in 10 landen die het grootste aantal inwoners hebben(o.a.China, de USA, India Rusland, Japan, Nigeria) bleek onlangs dit Psalm 23 : 1 te zijn: “De Heer is mijn Herder”.

De Heer is mijn Herder

Ik ben het! Hermitage: Persoon van Jezus

Roeping leerlingen (discipelen)aan het meer van Galilea

Jezus voor Herodes

Jezus voor Pilatus

Jezus als leraar

Jezus geeft blinden het gezicht

Laat de kinderen tot mij komen

Ik bid voor hen -(Getsemane)-

“Jezus zwijgt nog steeds niet over jou. Elke dag noemt Hij jouw naam in de gesprekken met zijn Vader vol warme interesse “Ik bid voor hen. Ik bid voor hen die u mij gegeven hebt (Joh.17: 6 (Mieke Brink in ND)

Vrouw, jouw zonden zijn jou vergeven!

De HEER is mijn herder. Mij ontbreekt mij aan niets

Psalm 23:1

In negen van de tien landen bleek die tekst nummer één te zijn. Wat is de reden?

Ik denk dat dit komt omdat tot en met het laatste vers in deze psalm de Heer het leidende . leidinggevende en troostende subject is. Conclusie; de mensen hebben behoefte aan pastorale zorg . Ze hebben iemand nodig die het voor hen opneemt, zoals een herder het opneemt voor zijn schapen. Wie is die populaire herder? In kleine stukjes ga ik hieronder op in, waarbij ik een dankbaar gebruik maak van het kader van het boeiende boek van Dr, J. Ratzinger :“Jezus van Nazaret”, deel I. Het bestand telt 14.665 woorden. Om de leesbaarheid te vergroten heb ik grote lappen tekst geknipt en van opschriften voorzien. Als doelgroep heb ik Afrikaanse en Aziatische theologische studenten op het oog. Het is een beperkte keus uit het leven en werk van Jezus.

Eenheid Oude en Nieuwe Testament

We gaan er vanuit dat de ’historische’ Jezus en de Christus van het geloof identiek zijn. Er is geen sprake van dat de mens Jezus door de evangelisten en apostelen opgehemeld is.Jezus’ verbondenheid met de Vader is de kern van Jezus’ persoonlijkheid.In de Bijbel komen we in contact met de dialogische gestalte van de Zoon, die voordurend in gesprek is met de Vader.Er is een hechte eenheid tussen het Oude en Nieuwe Testament.In alles wat Jezus zegt en doet, is het mysterie verborgen dat de Zoon de Vader openbaart.Er zijn veel dwarsverbindingen in de Bijbel:De spot in de verzoeking in de woestijn keert bijvoorbeeld terug bij het kruis: Indien u Gods zoon bent, redt u zelf.

Christocentrisch

Christus is de nieuwe Mozes, Hij is de nieuwe Tora, Hij is het Koninkrijk Gods.Hij is uiteindelijk ook de barmhartige Samaritaan en de arme Lazarus.Jezus is de Mensenzoon, Zoon van de Vader en de vervulling van “Ik ben die is”.Wij protesteren tegen een vrijzinnige of liberale uitleg van de Schrift, waarin Jezus getekend wordt als een vrome Jood of een wijsheidsleraar.

Historische Jezus/ Christus van de schriften

In de jaren vijftig maakten vele moderne theologen de ‘historische Jezus’ en de ‘Christus van het geloof’ los van elkaar.De evangeliën zouden geen zuiver beeld geven van Jezus en moderne vrijzinnige theologen gingen op zoek naar de echte Jezus, de historische Jezus, de Jezus zoals die echt geweest zou zijn. Jezus zou een anti-Romeinse revolutionair geweest zijn, of een zachtmoedige moralist of een wijsheidsleraar. Deze constructies zeggen meer over de idealen van de auteurs dan over Jezus zelf. Ze kunnen geen vaag geworden icoon herstellen.Sommigen erkennen wel dat er een historische basis aanwezig is in de evangeliën , maar de evangelies zouden daarboven uit komen met hun eigen gelovige visies. Jezus’ verbondenheid met de Vader is de kern van zijn persoonlijkheid. Die verbondenheid maakt het mogelijk dat Jezus ook vandaag nog bij ons is.Het geloof vertelt geen verhalen die symbool staan voor bovenhistorische gebeurtenissen, maar wortelt in gebeurtenissen zelf die zich hier op aarde hebben voorgedaan. Daarom kunnen we niet afzien van de historisch-kritische methode.Deze methode heeft echter wel beperkingen. Ze mag niet overwoekerd worden door onze fantasie.Elke historische methode gaat uit van vooronderstellingen. Het is en blijft geschiedenis, om zaken die gebeurd zijn. Het is onzin te beweren dat de evangelieschrijvers ideeën hebben “gehistoriseerd” die de moderne wetenschap weer zou moeten ‘onthistoriseren’

Schriftuurlijke exegese

We zullen afzonderlijke teksten moeten lezen in de context van het geheel. Het grondprincipe van de christologische exegese is de eenheid van het Oude en Nieuwe Testament die Jezus Christus ziet als sleutel tot het geheel en vanuit Hem de Bijbel als eenheid leert begrijpen.Dat is een Schriftuurlijke exegese, die de heilige Schrift ziet als een canon, richtlijn voor geloof en leven. Ze kan niet voortkomen uit een louter historische methode. Die visie veronderstelt een geloofsbeslissing. Al ongeveer twintig jaar na de kruisiging van Jezus vinden we in Fil. 2 :6-8 een volledige christologie aan waarin van Hem wordt gezegd dat Hij gelijk was aan God en zichzelf ontledigde, mens werd, zich tot de dood van het kruis vernederde en dat Hm nu het eerbetoon van heel de kosmos toekomt Hoe kon dit ontstaan zijn? Het meest voor de handliggend is toch om aan te nemen dat er aan het begin inderdaad iets heel groots was en dat de persoon van Jezus inderdaad alle bestaande categorieën doorbrak.

Vooruitblik op het Jezusmysterie

Praktisch alle religies hebben zich bezig gehouden met toekomstvoorspellingen via orakel of via waarzeggerij. In Deut. 18 worden echter alle vormen van ‘onthulling’ van de toekomst verboden. Israël mag niet meedoen aan toekomstvoorspellingen en astrologie. Waarom niet ?Omdat aan Israël een nieuwe profeet beloofd wordt. Geen nieuwe koning, maar een nieuwe profeet. Een profeet als Mozes.(Deut. 18: 15).Naar Hem moet Israël luisteren. Het risico bestaat dat de profeten de rol van waarzeggers zullen overnemen. God belooft het optreden van een profeet die veel groter zal zijn dan Mozes. En die was toch wel heel groot, want hij had God gezien van ‘aangezicht tot aangezicht’ (Deur. 34 : 10) Kenmerkend voor Mozes waren niet zijn opzienbarende daden, of dat hij het volk uit Egypte had bevrijd, maar dat hij met God gesproken had als met een vriend. In Israël was de profeet geen variant van de waarzegger. De profeet was er niet om te vertellen wat er morgen of overmorgen gaat gebeuren. De profeet laat ons het gelaat van God zien. Hij onthult wie God is. Er is in Israël nooit meer een profeet opgetreden als Mozes (Deut. 34).Israël mag hopen op een nieuwe Mozes, die veel intenser nog dan hij het gelaat van God zal laten zien. Deze profeet zal te herkennen zijn aan zijn omgang met God : van aangezicht tot aangezicht zoals een vriend spreekt met een vriend. Er is een intense verbondenheid tussen Jezus en zijn hmelse Vader.

UJit de eerste hand

Hij kan uit de eerste hand zeggen wat God wil en wat God zegt. Hij heeft immers rechtstreekse toegang tot God. Mozes contact met God had toch wel beperkingen. Hij vraagt namelijk aan God “Laat mij toch uw heerlijkheid zien (Ex. 33:18)”.Zijn rechtstreekse omgang met God heeft toch zijn grenzen. Gods gelaat mag hij niet zien, al praat hij met Hem als met een vriend. De belofte ‘een profeet als ik’ bergt daarom nog grotere verwachtingen in zich. De Middelaar van het Nieuwe Verbond zal daaraan voldoen. Aan de nieuwe Mozes zal gegeven worden wat aan de eerst Mozes werd onthouden: Gods gelaat te zien. In Joh 1 : 18 lezen we :Niemand heeft ooit God gezien (ook Mozes dus niet),maar de enige boren zoon van God die nu rust aan het hart van de Vader. Hij is de gids en de weg geweest. Hij is niet allen de vriend, maar Hij is ook de zoon van de Vader. Jezus’ uitleg van de Schriften is daarom ook totaal anders dan die van de Farizeeën. Het is geen uitleg in de zin van interpretatie zoals je die op school leert. Het is uitleg die berust op ‘volmacht’. Wat hij leert en zegt, komt rechtstreeks van ‘boven’, uit het gesprek ‘van aangezicht tot aangezicht’ !Zonder dat innerlijke fundament zou het spreken van Jezus aanmatiging zijn. Geen wonder dat tegenstanders zich groen ergerden aan Jezus, want zij erkenden niet dat fundament van het gesprek van ‘aangezicht tot aangezicht’

De doop van Jezus

Het openbare leven van Jezus begint met zijn doop. Bij Matteüs wordt Jezus gepresenteerd als de erfgenaam van de belofte aan Abraham. Bij Lucas is Hij de universele erfgenaam: zoon van Adam. Lucas is zeer uitvoerig in zijn dateringen. Hij noemt b.v.Tiberius, Pontius Pilatus, Annas Kajafas enz. Zijn evangeliebeschrijving is niet een mythisch gebeuren buiten de tijd, het is een exact te dateren historisch gebeuren.Het evangelie is geen tijdloze mythe.Bij het noemen van de namen van Pilatus, Herodes, Kajafas, laat Lucas al de schaduw van het kruis vallen over het leven van Jezus. Het kruis kondigt zich al aan. De doop van Johannes is iets anders dan de gebruikelijke religieuze reinigings-riten. Die doop van Johannes is eenmalig; iemand bekeert zich eens en voorgoed tot een ander leven. De dopeling wordt ondergedompeld in water, symbool van vernietigende watervloed, oervloed als graf voor al het leven. De rivier de Jordaan was symbool van ondergang, maar ook van verrijzenis. Nieuw leven. Symbool van wedergeboorte. Bij Johannes voegden zich mensen uit heel Judea. Nieuw en heel bijzonder is dat Jezus helemaal uit Nazaret uit Galilea kwam om zich te laten dopen. Hij kwam van ver weg! Hij voegt zich bij die grauwe groep zondaars die staat te wachten aan de oevers van de Jordaan.Moet Hij ook alle zonden afleggen? Mt.3:1 Natuurlijk niet, maar Hij is solidair met de zondaars. Jezus zegt: Laat nu maar – want zo behoren wij de gerechtigheid volledig te vervullen. Gerechtigheid is wat alle mensen moeten geven als het antwoord op de Thora,dat is het volledig laten geschieden van Gods wil.

Wat deed Jezus?

Lucas die in zijn evangelie Jezus voortdurend laat zien in gebed, zegt ons dat Jezus biddend de doop ontving(Luc. 3:21). Pas het kruis en de verrijzenis maakten duidelijk wat er gebeurd was. Jezus heeft door de doop in de Jordaan de hele schuldenlast van de mensheid op zich genomen. Zijn onderdompeling wijst vooruit naar het kruis en de stem die gehoord wordt ”Deze is mijn veelgeliefde Zoon “wijst vooruit naar de opstanding. Wanneer wij uitgenodigd worden tot de doop, plaatsen wij ons naast Jezus in zijn doop, we worden één met Hem. Hij greep vooruit op de dood. Wij grijpen met Hem vooruit op de verrijzenis.Zo heeft Jezus de ’uiteindelijke gerechtigheid volbracht. De kerk van het Oosten laat dit ook zien in iconen. Op de icoon van Jezus is het water afgebeeld als een graf, een donkere spelonk die iconografisch de Hades verbeeldt, de onderwereld, de hel. Jezus vervult alle gerechtigheid. In die strijd vindt ‘de wending’ plaats van het bestaan, die het leven kwalitatief nieuw maakt. Die wending vond plaats in zijn onderdompeling en opstijgen-

Zie het Lam Gods

Johannes voegt er aan toe: Zie het lam Gods dat de zonden der wereld wegdraagt.Er zijn twee toespelingen in het Oude Testament. Allereerst uit Jesaja 53 waar we lezen dat de lijdende dienstknecht van God zich als een lam liet slachten als een schaap dat stom is voor zijn scheerders.Belangrijker nog is dat Jezus op een Paasfeest gekruisigd is en welhaast vanzelf het paaslam leek te zijn, dat tot vervulling bracht wat het paaslam bij de uittocht van Egypte betekende; bevrijding uit de dodelijke heerschappij van tirannie. Vrijlating voor de uittocht naar de beloofde vrijheid.

De verzoekingen van Jezus

De doopscène sluit af met het neerdalen van de Geest op Jezus.Dat is zo iets als een formele ambtsbevestiging .Hier wordt Hij aangewezen als de Gezalfde, net zoals koningen en priesters in Israël bevestigd werden in hun ambt. Het slot van de doopscène laat ons zien dat Jezus de ware Zalving ontvangt. Hij is de Gezalfde, de Christus (Luc.3: 21 e.v.)Daarna wordt Hij geleid in de woestijn.Hij moet alle dreigingen van het menselijk bestaan binnengaan, om het verloren schaap te vinden.Het ”nedergedaald ter helle”begint in de woestijn.Hij moet zich vereenzelvigen met alle gevaren en bedreigingen van het mens zijn. Hij moest op allerlei manieren op de proef gesteld worden (Hebr.4:15) Marcus trekt een parallel met Adam.

Wilde dieren

Het bedreigde leven en de macht van de dood worden gesymboliseerd door de wilde dieren. Jezus daalde zo diep af dat hij zich bevond temidden van de wilde dieren. Temidden van de rebellie van de scheppingsorde. Die wilde dieren zullen verdwijnen volgens de belofte van Jesaja.De wolf en het lam wonen samen en de panter vleit zich neer naast het bokje (Jes. 11:6).Maar heel zijn aardse leven wordt Jezus nog omringd door de verzoekingen.Eenmaal wordt het anders. De woestijn wordt tot tuin. Tuin is in de bijbel het symbool van het verzoende leven. Tuin is het paradijs, hof van Eden. Wat is nu de kern van alle verzoekingen?Het terzijde schuiven van God. De verzoeking vermomt zich als werkelijkheidszin.Werkelijk is voor ons wat tastbaar is: macht en brood.

Veertig

Veertig dagen..Veertig is vier maal tien. Tien zijn de tien geboden en vier zijn de vier uiteinden der aarde. De veertig dagen vertegenwoordigen het drama van de wereldgeschiedenis.”Als u de Zoon van God bent, zeg dan dat deze stenen brood worden. Later klinken deze woorden weer wanneer men zit te spotten onder het kruis.Als u de zoon van God bent, redt u zelf. En vandaag horen we als u de zoon van God bent, moet u zich wel wat duidelijker manifesteren. Oplossing van het wereldvoedsel-vraagstuk zou een mooi bewijs zijn. Ja dat zou een geweldig bewijs zijn. Lucas heeft het enkelvoud en betrekt het vooral op de eigen honger van Jezus Zeg tot deze steen dat zij een brood worden. Dan kun je direct al je honger bevredigen. Later heeft Jezus voor een massa mensen het broodvraagstuk wel opgelost, namelijk bij de broodvermenigvuldiging. Waarom toen wel een oplossing? De mensen daar waren gekomen om het Woord Gods te horen. er was verlangen naar het Woord en ook het met elkaar delen was essentieel voor het wonder. De Westerse mensheid heeft gedacht stenen in brood te kunnen veranderen door economie en techniek, maar zij gaf stenen voor brood.In de tweede verzoeking moet God uitgetest worden of Hij wel wil ingrijpen. Spring eens van de tinnen van de tempel. God zal jou toch opvangen (Ps 91)Vandaag wordt vaak gezegd; we zien niets van God.Maar we moeten Hem niet provoceren .en uittesten. We mogen God niet in het laboratorium onderzoeken. Eens even kijken of Hij reageert en Jezus opvangt. Ps 91 haalt de verzoeker aan; ze zullen u op de handen dragen.Ja,maar dat geldt alleen voor de afhankelijk gelovige!Jezus heeft God niet op de proef gesteld, Hij is niet in het diepe gesprongen.Tenminste, nu nog niet. Later heeft Hij de sprong gewaagd in de afgrond van de dood en Godverlatenheid. Derde bekoring. Satan wil Jezus ertoe verleiden een greep te doen naar de macht. Hij voert Hem mee naar een zeer hoge berg.Hij toont hem alle rijken der aarde. (Matt 4:8)Het is pas veel later dat Jezus kan zeggen; Mij is gegeven alle macht in hemel en op aarde Eerst moet Hij die andere berg op; Golgota.Als Hij Golgota achter de rug heeft, eerst dan zal hij die macht hebben. Maar die macht wordt Hem gegéven (Mij is gegeven) en die macht is niet ( zoals bij de grote Verleider) uitsluitend een macht op aarde. Zonder hemelse macht blijft aardse macht altijd breekbaar.De verzoeking van satan kunnen we het beste zien in historische gestalte. Petrus wil Jezus afhouden van de lijdensweg.God zal moeten ingrijpen. Petrus zegt als Jezus het heeft over het kruis: Dat zal u zeker niet overkomen. Jezus zegt tot hem Ga weg achter mij satan. Demonische verzoeking kwam bij het begin in de woestijn en aan het einde van zijn leven. Jezus had een gouden tijdperk voor ons moeten bewerkstelligen. Hij heeft het niet gedaan.Wereldvrede en welvaart voor allen. Hij heeft het niet gebracht. Wat heeft Jezus wel gebracht? Hij heeft God gebracht wiens gelaat langzaam zich openbaarde. Tegenover de oproep tot aanbidding van de macht stelt Jezus; De Heer uw God zult u aanbidden Matt 4:10

Evangelie

Jezus verkondigde Gods evangelie: Gods goede nieuws.Het woord evangelie komt uit de woordenschat van de keizer in Rome.Als de keizer een boodschap had was dit altijd evangelie; informatie, maar vooral ook informatie die de wereld verandert. Met het optreden van Jezus wordt dit anders.Niet de keizers redden de wereld, maar God. De kern van het evangelie, goede nieuws dat de wereld zal veranderen, wat is die kern? Het is het Kon. Gods. Die uitdrukking komt in het N.T. 122 keer voor. Daarvan 99 in de synoptische evangeliën. In het evangelie van Johannes en in de rest van de nieuwtestamentische geschriften speelt het Koninkrijk Gods nauwelijks meer een rol.We zouden kunnen zeggen: Jezus’ prediking vóór het Paasgebeuren draait om het Godsrijk. De prediking van de apostelen na Pasen draait om de christologie! Is het dan waar dat iemand zei Jezus verkondigde het Gods rijk en wat er kwam was de kerk ? Maar Jezus was veel meer dan een bode of boodschapper van dat rijk. Hij is de boodschap zelf. Hij is het Nieuwe Rijk. In Hem is het Gods rijk gekomen. De liberale theologie onder invloed van de Verlichting, zag dat rijk van God vooral individueel (niet collectief zoals bij de Joden)en strikt moreel.Het morele handelen van de enkeling en zijn liefdevolle optreden bepaalde of hij het rijk zou binnengaan of buitengesloten worden.Ondertussen kwamen er andere verschuivingen.Eerst zou het nog hier om gaan dat het Rijk Gods zou komen via de kerk, kerkcentrisch, daar zei men, nee christocentrisch, en nog weer theocentrisch en tenslotte kwam men uit het ‘rijkcentrisch’denken.

Rijkcentrisch

Het zou moeten gaan om een rijk waarin alle mensen gelukkig zouden kunnen worden met alle godsdiensten.In de boodschap van Jezus zou het gaat om een wereld waarin vrede en gerechtigheid en heelheid van de schepping zouden heersen.Dat zou de eigenlijke opdracht van alle religies zijn te werken aan de komst van ‘het rijk’,Vrede gerechtigheid en eerbied voor de schepping. Alle levensbeschouwingen en religies zouden hun identiteiten kunnen behouden. De realisering van ‘het rijk’ zou een gemeenschappelijke opdracht zijn.Het centrale punt van onze kritiek op deze seculier-utopische voorstelling van het ‘rijk’ is dat God er uit verdwenen is. En Christus er niet meer bij is!!

Evangelie van het Rijk der hemelen

Jezus verkondigt niet zomaar een rijk, maar het Godsrijk.Matteüs spreekt als Jood over het koninkrijk der hemelen.Jezus sprak van het Koninkrijk van God, maar de joden spraken uit eerbied voor het Godsmysterie van het Koninkrijk der hemelen. Joden spraken de naam God niet uit. Het woord ‘hemel’ is een omschrijving van het woord ‘God’. Het koninkrijk van God is een rijk waar God het voor het zeggen heeft. Het koninrijk van God betekent ook het koningschap van God. Het woord is een nomen actionis, betekent niet alleen de statische omschrijving van een bepaald gebied, maar ook Gods heerschappij in deze wereld. Uitdrukking ‘’ Rijk Gods’ is eigenlijk ontoereikend, we zouden beter kunnen spreken van het Heer-zijn van God of van Gods heerschappij.Koninkrijk der hemelen is dus eigenlijk een andere naam van God en de heerschappij van God.Geen rijk dus waarin alle mensen van goede wille iets willen maken van een betere wereld. Nee, het is het rijk Gods. De aankondiging van Gods heerschappij vinden we al in het O.T.

Troonsbestijgingspsalmen

Ik denk allereerst aan de zogeheten troonsbestijgingspsalmen.Daarin wordt het koningschap van God uitgeroepen. Het is een koningschap van kosmisch-universeel karakter1. Maar dit Godsrijk is zonder aanzien. Het is als een mosterdzaadje, de kleinste van alle zaden.Het is als een schat in de akker.Je loopt er aan voorbij. Het ‘rijk’ van God is niet alleen aanwezig in de persoon van Jezus zelf, maar vooral ook in zijn door de Heilige Geest geïnspireerde optreden. Zie het koninkrijk van God is midden onder u (Luc 17:20). In deze uitspraak verwijst Jezus naar zichzelf.Hij verwijst niet naar het innerlijk van ieder mens zoals liberale, vrijzinnige theologie. Het Godsrijk is daar waar Jezus spreekt en wonderen verricht. Áls ik de demonen uitdrijf met de vinger Gods dan is het Koninkrijk van God bij u gekomen.(Luc.11:20) In de verkondiging en het openbare optreden van Jezus is het God zelf die handelt en heerst op goddelijke wijze.

Bergrede

Matteüs stelt in hoofdstuk 4:12-25 Jezus voor als de nieuwe Mozes. De ‘berg der zaligsprekingen’ is de definitieve Sinaï. Op de berg Sinaï smeekte het volk:Laat God niet met ons spreken, want dan sterven wij, spreekt U met ons,Mozes, dan zullen we luisteren. (Ex. 20 : 19). Het volk voelde wel dat het een middelaar nodig had. Op de berg der zaligsprekingen vertonen zich geen bliksemflitsen en donderslagen, maar klinken de zaligsprekingen van een zachtmoedige. Leer van Mij dat Ik zachtmoedig ben…..De rabbijnen gingen zitten op de stoel, de cathedra van Mozes, en zij meenden daardoor gezag te hebben. Jezus is echter de nieuwe Mozes. Hij spreekt met gezag.In het eerste optreden van Jezus zien we drie elementen.1 Zijn prediking is “Bekeert u want het Kon. Der Hemelen is nabijgekomen” (in Jezus)2 Hij kiest de Twaalven, waardoor Hij de twaalf stammen van Israël, vernieuwt en op weg helpt3) Hij laat zien dat de lerende Jezus ook de helende Jezus is (Matt 4 : 24,25)Het spreken van Jezus op de berg is eigenlijk nog moeilijker te verdragen dan de donder van de Sinaï voor de Israëlieten. Jezus spreekt in de bergrede over kruisdragen en jezelf verloochenen. En dat is nog zwaarder dan de donder van de Sinaï.Zonder ‘sterven’ zonder zelfverlies is gemeenschap met God niet mogelijk. De reactie van het volk is:Dit zijn harde woorden. Wie kan daar nog naar luisteren? (Joh. 6:60). Bij Lucas vinden we een kortere versie van de Bergrede.Matteüs schreef voor de Joden, en juist aan hen wilde Matteüs laten zien dat Jezus de tweede Mozes is.Voor het lezerspubliek van Lucas was het minder belangrijk Jezus voor te stellen als de nieuwe Mozes.Lucas schrijft voor Theofilus, een Romeinse topambtenaar.

Zaligsprekingen

In de bergrede worden de tien geboden verdiept.De zinnen in de bergrede beschrijven wat Hij in zijn leerlingen voor zich ziet.(Hij richtte het oog op de leerlingen). De zaligspreking beschrijven de toestand waarin de leerlingen verkeren; ze zijn arm, hongerig, huilend, gehaat en vervolgd.Het zijn feitelijke maar ook theologische kwalificaties.Maar de onheilspellende situatie waarin Jezus zijn leerlingen ziet verkeren, wordt tot een belofte wanneer we naar hen kijken met de ogen van de Vader. Het zijn paradoxen. Omkering van alle waarden.Bij Lucas staan ze genoteerd als bemoediging, bij Paulus als geleefde ervaring. Als havelozen, maar toch als mensen die alles hebben 2 Kor. 6,8-10), als radelozen maar niet ten einde raad.Paulus ervaart de innerlijke samenhang tussen kruis en opstanding.

Verhoging

Hoewel Jezus nog gekruisigd moet worden ligt de glans van de verrijzenis al over deze woorden heen.Johannes spreekt van een ’verhoging’. Johannes brengt kruis en opstanding in één woord samen.(Joh.13)Zaligsprekingen zijn een realisering van het kruis van Christus.

Biografie van Jezus

De zaligsprekingen zijn eigenlijk een soort biografie van Jezus’ innerlijk. Portret van zijn persoon. Hij had niets om zijn hoofd op neer teleggen, Hij was werkelijk arm. Hij was waarlijk zachtmoedig. Hij was de echte vredestichter. In zaligsprekingen wordt het mysterie van Christus zichtbaar. Ze hebben een verborgen christologisch karakter.

Hij is het Ware Israël

Hier wordt Jezus biografie getekend als het ware Israël. Zalig de armen van geest’.Na de Babylonische wegvoering behoorde 90% van Judeeërs tot de armen en ook vanwege de Perzische belastingpolitiek was er nijpende armoede. Die mensen moesten wel afhankelijk leven en voor welvaartsevangelie was er geen plaats; dat beweert. dat het de rechtvaardigen goed gaat en dat armoede gevolg is van slecht leven.

Armen

Armen komen met lege handen. Niet met handen die grijpen, graaien en vasthouden. Louter materiële armoe is nooit een motief voor redding.Wij worden opgeroepen bezit te beschouwen als een vorm van dienstbaarheid.Er is geen verschil tussen armen en armen van geest. Matteüs heeft armoede niet vergeestelijkt als hij spreekt van armen van geest. Er is de belofte; juist de armen behoort het Godsrijk. Ook zachtmoedigen worden zalig gesproken.

Dwarsverbindingen

Jezus is de zachtmoedige bij uitstek. Numeri 12:3 Mozes was een zachtmoedig man, de zachtmoedigste van alle mensen. Jezus zei als de tweede Mozes Leert van Mij dat Ik zachtmoedig ben. Er is nog een andere dwarsverbinding; Zacharia 9:9 zie uw koning komt tot u Hij rijdt op het jong van een ezel. Hij rijdt niet op een strijdwagen. Hij zegeviert op een ezelsjong. Hij kondigt vrede aan en zijn koningschap is universeel. Van zee tot zee zal hij regeren. Dwarsverbinding - Zacharia en Matteus 21:4Zie uw koning komt naar u toe, zachtmoedig en zittend op een ezel.

Breuk

De breuk met God was het begin van alle kwaadaardigheden in de wereld. Verzoening met God is daarom voorwaarde voor echte vrede. Zalig hen die verdriet hebben, want zij zullen getroost worden. Verdriet betekent hier lijden onder de pijn en nood van anderen.Verdriet is non-conformisme ten opzichte van het kwaad. De zaligsprekingen worden afgesloten met een zaligspreking van hen die vervolgd worden.Alle zaligsprekingen zijn christologische gevuld, Hij is de nederige van hart en de zachtmoedige van geest. En ze hebben allereerst betrekking op Jezus zelf. Zo ook de zaligspreking van de vervolgden. Maar hier wordt het openlijk gezegd. De gekruisigde Christus is ook zelf de vervolgde Rechtvaardige. Bij deze zaligspreking stelt Jezus vreugde, jubel en grote beloning in het vooruitzicht.

Zuiver van hart

Zalig wie zuiver van hart zijn, want zij zullen God zien (Mat.5:8).Het orgaan waarmee de mens God kan zien is het hart. Het verstand alleen is niet genoeg. Zijn existentiële vermogens moeten samenwerken.De affectieve grondslag van zijn ziel die hart en wil aanstuurt moet zuiver zijn.Om God te kunnen zien, moet het innerlijk oog zuiver zijn.Hoe verdwijnt nu de staar die de blik wazig of zelfs blind maak? Ook hier moeten we u attent maken op de context van de Schrift.

Drempelgebed

Het drempelgebed van ps 24 geeft hier het antwoord. Wie mag de berg van de Heer bestijgen? Wie mag op zijn heilige plaats staan? Wie zijn handen schoon en zijn hart zuiver houdt, wie niet tot afgoden bidt en niet zweert bij vreemde goden (Ps 24:4).De eerste voorwaarde voor mensen die bij God naar binnen willen gaan is dat zij naar Hem vragen, zijn gelaat zoeken. Staande voor de toegangspoort tot de Tempel komt de vraag op wie daarbinnen in de nabijheid van de levende God mag verkeren. Schone handen en een zuiver hart.De eerste voorwaarde is dat je naar Hem op zoek moet gaan. Wie is zuiver van hart en wie ziet God? Het antwoord is ook hier christologisch namelijk Jezus .Hij is de enige die zuiver van hart is en die God ziet. Niemand heeft ooit God gezien en niemand is zuiver van hart. Hij wel.

Oog in oog met God

Kenmerkend voor Jezus is dat Hij God ziet, oog in oog met Hem staat, in voortdurende uitwisseling is met de Vader.En nu zullen we God zien als dezelfde gezindheid in ons heerst die ook in Christus was (Fil. 2,5). Het hart wordt gezuiverd als we Christus volgen zodat Christus in mij leeft (Gal 2,10)Christus bezat de gestalte van God, maar Hij heeft zich vernederd. Hij is neergedaald en daarom kon Hij opklimmen. Opklimmen tot God doet de mens door deze afdaling mee te maken.De drempelliturgie van ps 24 krijgt daardoor een nieuwe inhoud.Een zuiver hart is een liefdevol hart dat zich invoegt in de dienende en volgzame liefde van Christus.

Rampzalig

Jezus heeft in de bergrede ook het ‘rampzalig’ uitgesproken.Lukas laat namelijk op de vier zaligsprekingen vier dreigingen volgen:Wee jullie rijken. Wee als alle mensen lovend over je spreken(Luc 6:24-36)Jezus volgt hier het patroon van Psalm 1. Tegenover de rechte weg wordt een waarschuwing gegeven om mensen te weerhouden de weg met een rampzalig einde op te gaan. De mens wordt bedreigd door een mateloze eigenmachtigheid, door de arrogantie en de hybris, de overmoed van het begeren als God te willen zijn.De arroganten van hart zullen God niet zien

Er is gezegd, maar Ik zeg u

Na de programmatische inleiding met de zaligsprekingen, volgt de Thora van de Messias (Matt.5:17-7-27). Paulus haalt in Gal. 6:2 ook deze ‘wet van Christus’ aan. De wet van Christus is de vrijheid. De Galaten waren er nog onzeker over of ze de hele Thora zoals vroeger moesten onderhouden. 1. Besnijdenis, 2. Sabbatswetten, 3. Spijswetten en 4. Reinheidswetten, deze vier groepen. Moeten die nog onderhouden worden? Nee, zegt Paulus, want dan val je weer terug achter het Messiaanse keerpunt.Dan verlies je het wezenlijke van de vernieuwing, namelijk het universeel worden van het Godsvolk.Door Israël de nieuwe Thora te geven maakt Jezus Israël open zodat Israël en de volkeren nu één grote familie kunnen gaan vormen. “Ik ben niet gekomen om de Wet of de Profeten af te breken of te ontbinden” (Matt.5:17)Wat is nu het nieuwe in deze Thora van Jezus? Wel dit: Het Ik van Jezus klinkt met een gezag dat geen enkele wetsleraar zich mag toe eigenen. Jezus stelt zich in de plaats van Mozes, ja van God..Het gaat niet om opheffing, maar om vervulling.

Ik zeg jullie

Indien jullie gerechtigheid niet méér is dan die der schriftgeleerden zullen jullie het Koninkrijk van God niet binnengaan. Ga je het Rijk niet in. Méér…Het gaat om méér dan om uitwendige vroomheid. God vraagt je hart. De mensen schrokken geweldig van zijn optreden. Jezus matigde zich het gezag van een Wetgever aan. Jezus kent zichzelf een centrale plaats toe. Dat is het enige struikelblok voor de Joden. Die willen vasthouden aan het ‘Eeuwige Israel’

De strijd om de sabbat

Opvallend woord van Jezus is: De sabbat is er voor de mens en niet de mens voor de sabbat(Marc. 2:27). Daarin zien sommigen een anthropocentrische visie op de werkelijkheid ( de mens als centrum), die als vanzelf zou leiden tot een ‘liberale’uitleg van de geboden.Een liberale visie op Jezus in een moralistische zin.Er is echter veel meer aan de hand.

Rust

Op de sabbat vierden de Joden de schepping en nu mogen ze net als de Schepper uitrusten van het werk, rust houden Rust is een essentieel element voor de sabbat.Het gaat in de sabbat om het rusten van alle arbeid. Ik zie het sabbatsgebod ook hier christocentrisch. Jezus is alléén degene die de echte rust kan geven. Zie naar het einde hoofdstuk 11 en het begin hoofdstuk 12 van het evangelie van Matteüs. In Matt. 11: 28 zegt Hij Komt allen tot Mij en Ik zal je rust geven. Dat is een innerlijke rust. Heel anders dan een uitwendige rust. Van het houden van de honderden sabbatsgebodjes wordt je doodvermoeid.

Sabbat

Nu gaat het in het hoofdstuk uit Matteüs dat op hoofdstuk 11 volgt -Matt.12- )over de sabbat. Jezus en zijn leerlingen plukten aren op de sabbat. Dat mocht niet.Jezus zegt dan dat de priesters wel van de toonbroden mochten eten. Dat mocht blijkbaar wel in de tempel, Maar Ik zegt u méér dan de tempel is hier. Namelijk Hij Zelf!De strijd over de sabbat is christologisch. Jezus is de vervulling van de sabbat, want Hij geeft geen uitwendige rust maar innerlijke.In Matt 12(het volgende hoofdstuk) gaat het echter om een wettische sabbatviering.Jezus zegt De Mensenzoon is Heer en meester over de sabbat.Het grote bezwaar van rabbijnen is dat Jezus hier zelf in het middelpunt staat en ten tweede dat met het verdwijnen van de sabbat de sociale ordening van de samenleving wegvalt. De sociale functie van de sabbat heeft keizer Constantijn ook overgenomen en naar de zondag overgezet door aan slaven vrijheid te verlenen op deze dag.Hij voerde de Dag des Heren in als een dag van rust en vrijheid in het rechtsysteem.

Universele gemeenschap

De sociale samenhang ligt verankerd in dit gebod. Eer uw vader en moeder. Jezus doorbreekt die sociale samenhang.Waarom doet Jezus dit? Wel omdat in Hem Koninkrijk van God gekomen is die mensen maakt tot broeders en zusters van het ene grote huisgezin Gods.Er wordt tegen Hem gezegd dat zijn moeder en broers buiten staan. Hij antwoordt”Wie is mijn moeder, wie zijn mijn broers? Wie de wil doet van mijn hemelse vader die is mijn broer en zuster en moeder.(Matt 12,46-50). Jezus is met zijn leerlingen het hart van het nieuwe Israël.Jezus roept dus op om een nieuwe familie te vormen, een gemeenschap die niet gefundeerd is in afstamming. Maar ook in het ‘eeuwige Israël’ was er sprake van dat leerlingen weggeroepen werden door hun leraren voor de studie van de Thora. Maar van de nieuwe universele gemeenschap is Christus het Hoofd.God heeft ons een universele familie geschonken in Jezus. Afrikanen en Amerikanen en vele anderen. Hij is de ”nieuwe Mozes’’! In Hem zien we de belofte aan Mozes in vervulling gaan ” Uit uw eigen broeders zal de Heer uw God een profeet laten opstaan zoals ik( Deut. 18:15).

Regels en principes

Er moet onderscheid gemaakt worden tussen het casuistieke recht en het apodictische recht in het Oude Testament. Het laaste geldt ook voor ons.Het laatste is bijvoorbeeld: een vreemdeling niet slecht behandelen. Weduwen en wezen mogen geen onrecht aangedaan worden.In het verbondsboek Exodus zijn er regels en principes.Er zijn verordeningen met betrekking tot het houden en vrijlaten slaven. Dat is casuistiek recht. Dat geldt dus niet meer voor onze tijd. We mogen alle verordeningen dus niet over één kam scheren.Tal van regels waren tijdgebonden. De tien geboden krijgen een verdieping. Het sabbatsgebod geldt nog steeds, maar het gaat nu over de rust die Christus geeft

Onze Vader

Bidden is géén praatzucht, vloed van woorden waarin het gebed verdrinkt. In NBV vertaling is de aanvoegende wijs verdwenen.Nu niet meer Uw naam worde geheiligd, maar laat uw naam geheiligd worden.Laat uw koninkrijk komen. Lucas besteedt veel aandacht aan het gebed van Jezus. De discipelen zagen met eigen ogen Jezus bidden en dááarom vroegen ze Heer Leer ons bidden.Jezus laat ons delen in zijn eigen gebed.Het Onzevader is een trinitarisch gebed we bidden met Jezus door de Heilige Geest tot God de Vader.God is onze Vader omdat Hij ons geschapen heeft en Jezus onze broeder is. Wij zijn door Jezus kinderen van God. Maar we zijn niet kant-en-klaar afgeleverd als kinderen. We ontwikkelen ons tot kinderen in gemeenschap met Jezus.

God als moeder?

God is ook als een moeder. Het hebreeuwse woord voor mededogen is rahamim= baarmoeder. Toch wordt God nooit aangesproken als moeder. Waarom niet? Het geloof in heidense moedergodinnen was altijd pantheïstisch. Want daardoor zou het onderscheid tussen Schepper en schepsel verdwijnen.Als God vader genoemd wordt, blijft de Schepper van het schepsel onderscheiden.Nu heeft Jezus een merkwaardige uitspraak gedaan in verband met het vaderschap; Noem niemand op aarde vader, want één is uw Vader, die in de hemel is (Mat.23:9).Dat is toch een zeer irreëel verbod zou je zo zeggen.Je mag je vader toch wel vader noemen? Dat is ie toch? Maar de woorden van Jezus hebben betrekking op de nieuwe relaties in het Godsrijk. De achtergrond van dit woord van Jezus is de gewoonte in Israël om geleerden en mannen van aanzien ábba’ te noemen=vader Abba was een eretitel. Een abba werd vereerd.In de oudste christenheid werd de term Abba alleen van God gebruikt (Rom 8:15 en Gal 4:6). Hetzelfde geldt van de aanspraaktitel ‘rabbi’’ die eretitel is eigenlijk alleen van toepassing op Jezus.Jullie moeten je niet rabbi laten noemen, want jullie hebben maar één meester (Mat. 23 :8). En daar bedoelt Jezus zichzelf mee. Hetzelfde geldt van de term leider, want er is maar één leider, en dat is Jezus.De volgelingen van Jezus moeten zich niet vader, rabbi of leidsman laten noemen, want ze zijn allemaal broers en zusters en alleen onze Vader die in de hemelen is , is onze echte vader en alleen Jezus is onze rabbi, onze meester en leider.Matteüs 23 kan alleen christocentrisch verstaan worden.

Heiliging van de Naam

God is de enige. Daarom kan Hij geen naam hebben zoals de vele goden namen dragen.Hij is uniek. Hij weigert zich te benoemen. Hij geeft wel een toezegging; Hij zegt Ik ben erbij.(Jahweh- JHWH)Het is een Naam en tegelijk ook geen Naam. Israël heeft daarom deze naam die God zichzelf gaf – JHWH nooit uitgesproken.Bijbelvertalingen verlaagden het geheim van God, van wie geen beelden en geen uit te spreken namen bestaan tot een gewoon onderdeel van de algemene religiegeschiedenis.Het is een merkwaardige naam. Het is een naam en ook een niet-naam.Omdat God toch een naam heeft – maar niet in één adem genoemd kan worden met godennamen – is Hij aanspreekbaar.Maar tegelijk maken we zo vaak misbuik van die naam ten bate van ons zelf .God moet zelf de heiliging zijn naam op zich nemen.

Overige beden van het Onze Vader

“Uw Rijk kome”.Het Godsrijk is daar waar God regeert. God regeert en Hij doet zijn rijk komen via Jezus. Het leven van dit Rijk is het voortleven van Christus in de zijnen. Het gaat voor ons christenen om prioriteiten te stellen: Zoek eerst het Koninkrijk Gods en zijn gerechtigheid, zegt Jezus.Uw wil geschiede! God wil dat wij zijn wil doen, zoals in de hemel zijn wil geschiedt. Waar Gods wil geschiedt, daar is de hemel. Waar is de hemel? Die is daar waar Gods wil geschiedt. Daarin heeft Jezus een centrale plaats. Hij is de enige die volkomen Gods wil doet. Bij de Jakobsbron zegt Hij tegen zijn leerlingen die hem te eten brengen. Mijn voedsel is de wil te doen van Hem die Mij gezonden heeft (Joh. 4: 14). Jezus leeft om de wil van zijn vader te volbrengen.Hier klinkt ook de worsteling van de Heiland op Getsemane mee.”Mijn vader indien het mogelijk is laat deze beker aan Mij voorbijgaan, maar niet zoals Ik wil, maar zoals U wilt.

Vergeef ons onze schuld.

Schuld roept vergelding op. Op die manier ontstaat een schuldketen, waarin het onheil van de schuld alleen maar toeneemt. Schuld moet overwonnen worden. Leid ons niet in verzoeking. De NBG vertaling heeft vervolgens: Leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze.De NBV Breng ons niet in beproeving, maar red ons uit de greep van het kwaad. De NBG vertaling heeft een personificatie van het kwaad als zij het kwaad ‘de boze’ noemt. Beproeving komt van God, maar verzoeking van satan. Zijn zoeken is een verzoeken. Hij zoekt om te verderven. Christus zoekt om te redden en te helen.

De leerlingen

Jezus gaat van de rand van het meer de berg op om van daaruit zijn leerlingen te kiezen. (Mc. 3:13-19) Discipelschap is meer dan leerling zijn, want discipelen zijn gebonden aan een discipline.De berg is de plaats waar Jezus samen is met God. Het heeft de betekenis van een symbolisch woord: ver van menselijke drukte.Lucas schrijft”Hij bracht er de hele nacht door in gebed. Lc 6,12. De roeping van de leerlingen komt dus voort uit de dialoog van de Zoon met de Vader.Twaalf is een symbolisch getal het was het aantal zonen van Jakob. Jezus is de ware Jakob de stamvader van het definitieve Israël, het nieuwe universele Godsvolk. Bij de roeping van Natanaël zegt Jezus ‘Je zult de hemel geopend zien en Gods engelen opstijgen en neerdalen boven de Mensenzoon’ (Joh. 1:51) Dat is gebeurd bij zijn doop. Jezus ziet zichzelf dus als de nieuwe Jakob.Zij krijgen een dubbele opdracht; Jezus te vergezellen en te verkondigen. Voorwaarde voor het apostelschap is later ook dat ze Jezus vergezeld hebben. Denk aan Mattias. Ze moeten persoonlijk hebben kunnen zien, dat Jezus veel meer was dan een profeet. Eerst konden zij Hem alleen van buitenaf waarnemen. Frappant is ook dat zij niet konden solliciteren voor het ambt van apostel Wat moesten ze doen?.Ze moesten de komst van het Rijk verkondigen en demonen uitdrijven. Ze moesten het kwaad bestrijden.Het gaat dus om veel meer dan informatie. Het gaat om een gebeuren.

Excorcisme

Ze hebben excorcistische taak.(Ef. 6, 10-12) Daarnaast ontvangen ze de volmacht om te genezen. Deze was gericht tegen magische praktijken van het heidendom op het gebied van de geneeskunde.De kerngroep bestaat uit vissers van het meer van Genesaret .Simon, Andreas Johannes en Jakobus. Twee Zeloten Judas Iskariot en Simon de Zeloot. (Judas Iskriot kan Sicarier betekenen, een radicale tak van de Zeloten_ Zelos= ijver. Zeloten= ijveraars voor de wet. De tollenaar Matteüs,(Levi heette hij eerst!) en ook nog twee Griekssprekenden Filippus en Andreas.

Tweede groep evan 70

Alleen Lucas vermeldt dat Jezus nog een tweede groep vormde.Zeventig mensen. Dat is een verwijzing naar de Septuagint, de Griekse vertaling van het Oude Testament die volgens de overlevering door 70 geleerden is gemaakt.Via de Septuagint vonden veel intellectuelen het geloof in Israëls God. Het evangelie is dus bestemd voor alle volken op aarde. Lucas vermeldt bovendien dat veel vrouwen tot de leerlingen behoorden.(Luc 8:30)

Gelijkenissen

De gelijkenissen hebben een uitgesproken persoonlijk karakter, vergeleken met de gelijkenissen van de rabbijnen of brieven van Paulus. Ze zijn zo menselijk, zo verstaanbaar. Maar ze roepen uiteindelijk ook verzet op, want ze roepen de mens op om zich te bekeren tot Christus. Een gelijkenis is geen allegorie. Het komt in een gelijkenis aan op het springende punt.Sommigen vullen dit springende punt bijna geheel humanistisch in en komt men aan de werkelijke persoon van Jezus niet eens toe.Anderen verleggen die springende punt naar de eindtijd. Hoe een gelijkenis te begrijpen? Door de gelijkenis worden verschillende literaire typen vertegenwoordigd.Net als in de Bergrede gaat het in de gelijkenissen over Jezus’diepste geheim, namelijk dat het Koninkrijk van God in Hem gekomen is. En komen gaat.Dat is het ingrijpende punt van elke gelijkenis.Hij is verschenen, de Verlosser wiens verborgen heerlijkheid oplicht achter elk woord en elke gelijkenis. Gelijkenissen zijn dus uitnodigingen om in Jezus te geloven als het ‘Rijk Gods in persoon’ In dat Rijk van God moeten mensen betrokken worden. Ze moeten erdoor in beweging komen.Sterven om te kunnen leven

Sterven om te kunnen leven!

Gelijkenissen zijn geen aardige verhaaltjes voor kinderen.Ze plaatsen de hoorder voor een keuze.Het is geen welvaartsevangelie.Gelijkenissen vertellen de mensen dat je moet sterven aan jezelf, om het leven te bezitten.Jezus gebruikt opvallend veel het beeld van het zaad. In dat zaad zit alles al in Heel het Koninkrijk van God in beginsel, maar dat zaad moet eerst in de akkergrond sterven wil het vrucht voortbrengen.Waarachtig ik verzeker jullie als een graankorrel niet in de akkergrond sterft, blijft hij onvruchtbaar(Joh. 12:24)

Jezus zelf is graankorrel

Jezus zelf is de graankorrel.Hij moet sterven wil hij vruchtdragen.”ik moet van de aarde omhooggeheven worden en zo haal Ik allen naar Mij toe (Joh. 12,12) Aan de leerlingen is dit geheim van het Godsrijk toevertrouwd”Maar voor hen daarbuiten is alles een raadsel, opdat ze -zoals geschreven staat ze zien en toch niet zien, horen en toch niet begrijpen, tenzij ze zich omkeren en God hun vergeving schenkt (Mc.4,12).Wil God er dan alleen maar zijn voor een select gezelschap?Nee zeker niet, maar zonder een radicale ommekeer gaat het niet.En bij de meeste mensen gaat het om rijkdom, eer, roemZe willen niet als zaad sterven, afsterven aan hun egoïsme.De gelijkenissen spreken op een verborgen wijze over het kruis.In de gelijkenissen is Jezus niet alleen de zaaier, die het zaad van Gods Woord uitstrooit, maar ook zaad dat in de aarde valt, sterft en zo vrucht draagt.In de gelijkenissen gaat het zeker ook over beelden, voorbeelden. Maar we moeten ook zelf in beweging komen. De hoorder moet ook zelf de beweging van de gelijkenis mee voltrekken. Jezus wil immers geen abstracte kennis overdragen. Hij wil ons bij het goddelijk geheim brengen. Bij het licht dat onze ogen niet kunnen verdragen en daarom ook schuwen. Ïn deze wereld die door de zonde getekend is, draait ons leven om onszelf. Door een nieuwe liefde moet het een ander centrum krijgen. Maar ook een geschenk moet aanvaard worden. De gelijkenissen bevatten in wezen de boodschap die Jezus zelf is. Het mysterie van het kruis zit in de gelijkenissen verweven.

Barmhartige Samaritaan

Aanleiding tot deze gelijkenis is de vraag van een rijke jongeman:”Meester wat moet ik doen om het eeuwige leven te beerven? Jezus verwijst hem naar de Thora :God liefhebben met heel je hart en je naaste als jezelf. Maar wie is mijn naaste? De Joden beschouwden hun volksgenoten als hun naasten. Ook vreemdelingen werden als naasten gezien, voorzover zij behoorden tot de solidariteitsgemeenschap van het volk. De vraag was altijd weer:waar liggen de grenzen. Wie is mijn naaste??Jezus keert de vraag om en zegt:Je moet vragen Voor wie ben ik een naaste?Hij laat dat duidelijk zien aan het optreden van de Samaritaan. Die man vraagt zich ook niet af waar de grenzen liggen van de solidaritetsgemeenschap. Hij vraagt zich niet af wat hij moet doen om het eeuwige leven te beerven. Die vragen interesseren hem niet. Hij ziet alleen maar het slachtoffer en Hij helpt. Hij voelt zich een naaste van het slachtoffer.Een christologische interpretatie zegt hier God heeft zich tot onze naaste gemaakt in Jezus Christus. De barmhartige Samaritaan is een beeld van Jezus.”Toen hij hem zag werd hij met ontferming bewogen”lezen we in de NBG.De NBV heeft het afgezwakt door te vertalen; hij kreeg medelijden Het evangelie gebruikt hier het Hebreeuwse woord ‘moederschoot’ als uitdrukking van moederlijke zorg.De Samariataan (Jezus) wordt tot in zijn íngewanden’ geraakt als hij het slachtoffer in deze toestand ziet.’ Wij mogen ons ook identificeren met het slachtoffer. Dan weten we dat Jezus met ontferming over ons is bewogen. De kerkvaders hebben in de man die halfdood daar lag een beeld van de mens gezien. Het slachtoffer was enerzijds uitgeplunderd, anderzijds halfdood geslagen.Ze maakten er een allegorie van en zeiden de mensheid is beroofd van zijn bovennatuurlijke gave en zwaar verwond in zijn natuurlijk leven. De weg van Jeruzalem naar Jericho symboliseert de wereldgeschiedenis.De halfdode mens langs de weg symboliseert de mensheid. Dan kan de Samaritaan alleen Jezus Christus verbeelden. Wat is nu de betekenis van deze gelijkenis geworden? De mens ligt vervreemd en hulpeloos langs de weg van de geschiedenis en God zelf is in Christus zijn naaste geworden. En nu kunnen wij ook naaste worden.Ieder mens heeft te maken met die twee figuren. Met het slachtoffer en met de Samaritaan. Wij zijn het slachtoffer en wij worden opgeroepen de barmhartige Samaritaan te zijn, zoals God in Jezus onze naaste is geworden.

De twee broers

De gelijkenis van de verloren zoon kan beter genoemd worden de gelijkenis van de twee broers.Wie zouden met die twee broers bedoeld zijn? In de eerste plaats natuurlijk de tollenaars en de zondaars aan de ene kant en de Schriftgeleerden en de Farizeeërs aan de andere kant. Dat blijkt zonneklaar uit de context van Lucas. 15 De Farizeeën verwijten Jezus dat Hij eet met tollenaars..De twee broers vertegenwoordigen dus twee groepen mensen.Daarom kun je die gelijkenis het beste noemen :de gelijkenis van de twee broers.Nog beter is; de gelijkenis van de barmhartige Vader.Het Oude Testament staat vol met de thematiek van de twee broers. Kain en Abel, Ismael en Isaak, Ezau en Jakob.De ene zoon vertrekt naar een ‘ver land’Dit is een relatiebreuk met het land van de Vader en het thuis van de Vader.In dat verre land, verbrast hij zijn erfdeel en vindt er een totale vervreemding plaats..want hij verkeert bij de varkens en een varken is een onrein dier.Zwijnenhoeder te zijn betekent knechtschap en opperste vervreemding.Komt Jezus in deze gelijkenis helemaal niet ter sprake? Sommigen zeggen we hebben Jezus niet nodig om op te staan en tot de Vader tegaan. Vergeeft God ons buiten Jezus om? Nee,Jezus identificeert zijn liefde voor zondaars met de liefde van de Vader in de gelijkenis.Augustinus schreef: de arm van de Vader is de Zoon. Zo’n uitleg maakt van de gelijkenis een allegorie.In deze gelijkenis rechtvaardigt Jezus zijn optreden, dat Hij eet met zondaars en tollenaren. Zo doet God ook immers ook in de figuur van de Vader Jezus doet niets anders dan de Vader.

Arme Lazarus

Opvallend is dat de rijke man uit de bekende gelijkenis geen naam heeft. (Lucas 16:19-21) Hij blijft onbekend.De arme Lazarus heeft wel en naam. Die arme Lazarus komen we ook in heel het Oude Testament tegen Vooral in de psalmen. De lijdende rechtvaardige roept “Ziet God het niet? De rijke wil vanuit de Hades zijn broers waarschuwen. Dat is onmogelijk zegt Jezus. In deze gelijkenis zijn er beelden van het hiernamaals. Deze beelden van het hiernamaals neemt Jezus over van het Jodendom. Hij presenteert ze niet als eigen waarheid. Het punt in de gelijkenis is dat de rijke man vanuit de Hades om een teken vraagt. Als u wil dat we in u gaan geloven, dan moet u duidelijker worden. De rijke man was in de Hades en hij vroeg “Laat Lazarus iemand naar me toesturen en laat hij mijn pijn verlichten. Dat kan niet antwoordde Abraham, want de kloof tussen u en mij is veel te diep. Laat iemand dan mijn broers waarschuwen.Stuur iemand uit het hiernamaals naar hen toe. Dan zullen zij vast en zeker geloven.Als iemand uit de doden naar hen toekomt, zullen ze vast en zeker geloven.Abraham zegt echter: als zij niet naar Mozes en de profeten luisteren, zullen we ook niet luisteren als iemand uit de doden opstaat.De spits van de gelijkenis is dus, dat we aan het woord van God genoeg hebben.Weet je wat zo verbazingwekkend is ? Johannes vertelt van een andere Lazarus, die door Jezus is opgewekt. Van de joden gingen velen in Hem geloven, maar als aan de Farizeeën verteld wordt dat Jezus de dode Lazarus heeft opgewekt, is dat wonder niet een reden om te gaan geloven, maar leidt dit tot verharding(Joh.11:45-52)Veel mensen willen een teken.Dan willen ze pas geloven. B.v.bijna-doodervaringen.Er is nog iets aan toe te voegen. Achter de figuur van Lazarus, die met wonden overdekt voor de poort van de rijke man ligt, herkennen we Jezus. Hij heeft buiten de stadspoort geleden (Hebr. 13:12) en hij hing naakt aan het kruis.Hij is de echte Lazarus. Hij is verrezen en Hij is gekomen om het ons te zeggen, wat Lazarus niet kon vertellen aan de broers van de rijke man.De rijke man wilde een bijzonder teken, en velen willen een bijzonder teken, dat God gekomen is in Jezus.Zo bijvoorbeeld de Farizeeën: Meester, we zouden graag een teken van u zien (Matt.12,39 Daarop is het antwoord van Jezus:Jullie krijgen geen ander teken dan het teken van Johan de profeet. Jona zat drie dagen in de buik van een grote vis. Zo zal de Zoon des mensen drie dagen in het binnenste der aarde vertoeven.Het enige teken dat gegeven wordt, is geen mirakel, een spectaculair gebeuren maar de opstanding van de Mensenzoon.Je gelooft het of je gelooft het niet.

Johannes de evangelist

Bultmann heeft eens beweerd dat de idee van de menswording een oorspronkelijk gnostische gedachte is geweest.En anderen hebben beweerd dat Johannes nooit uit de kring van de Joden afkomstig kan zijn geweest, omdat Hij zo negatief over de Joden spreekt. Dr. Van Oussoren heeft in zijn vertaling van de zogenoemde Naardense bijbel bij Johannes Joedaioi daarom terecht vertaald met Judeeërs. Dat waren Joden uit Judea.Maar het evangelie van Johannes heeft totaal niets met gnostiek te maken, want de gnostici leefden 2 eeuwen later.Johannes evangelie is uit de negentiger jaren. en wat de gedachte betreft dat Johannes niet joods zou zijn geweest:Het vierde evangelie berust op buitengewoon precieze kennis van plaatsen en tijd en moet van de hand zijn van iemand die Palestina van Jezus’ tijd goed gekend heeft. Bovendien is duidelijk geworden dat dit vierde evangelie denkt en redeneert vanuit het Oude Testament.Johannes heeft waarschijnlijk de taal gesproken van de hogepriesteraristrocratie in Jeruzalem.In Joh. 18 : 15 lezen we dat Jezus na zijn gevangenneming voor verhoor naar het hogepriesterlijk paleis gebracht werd, terwijl Simon Petrus en een andere leerling bij Jezus bleven om te zien wat er zou gaan gebeuren.Over de andere leerling wordt vervolgens gezegd;Deze leerling was een kennis van de hogepriester en ging tegelijk met Jezus het paleis van de hogepriester binnen. Van die ‘andere leerling’worden vervolgens drie dingen gezegd1. Hij kwam weer naar buiten. 2. Sprak de portierster aan3. En nam vervolgens Petrus mee.Onze conclusie kan dus zijn; als Johannes Petrus niet naar binnen had gehaald zou Petrus Jezus nooit op die plek verloochend kunnen hebben. Het vierde evangelie is historisch geloofwaardig.Het evangelie zegt te berusten op een ooggetuige. Die ooggetuige kan niemand anders zijn dan Johannes. Maar hij zegt niet Hiervan getuig ik omdat ik het zelf gezien heb. Maar”hiervan getuigt iemand die het gezien heeft (Joh. 19: 34).Enkele verzen eerder (Joh. 19:26) noemt Johannes ook niet zichzelf, maar duidt hij zich aan met “de leerling van wie Jezus veel hield”. Die stond aan de voet van het kruis met Maria, de moeder van Jezus. Welnu: die leerling kan niemand anders dan Johannes zijn.Johannes wil geen aandacht voor zichzelf vragen. Hij wil alleen getuigen van wat hij heeft gezien.In Joh. 21 : 24 wordt deze leerling nogmaals de schrijver van het evangelie genoemd.In Joh.13 :24lezen we dat deze leerling naast Jezus aan tafel aanlag en hij tegen Jezus aanleunde toen hij vroeg wie toch de verrader was.De evangelist heeft zijn kennis verkregen omdat hij innerlijk gerust heeft aan het hart van Jezus.Dit is bewust in parallel met het slot van de Johannesproloog, waar van Jezus gezegd wordt:Niemand heeft ooit God gezien. Maar de eniggeboren Zoon die nu rust aan het hart van de vader, die heeft Hem ons doen kennen (Joh. 1:18).Kon een eenvoudige visser als Johannes zo vertrouwd zijn met de priesteraristocratie en zelfs een boek op niveau als het Johannesevangelie schrijven ? Ja dat kan want Zebedeus, de vader van Johannes was niet zo maar een visser, maar een visser die enkele dagloners in bedrijf had. Het is mogelijk dat deze Zebedeus ook priester was, die twee keer per jaar dienst deed in de tempel en de overige tijd gewoon bleef vissen in de regio waar hij vandaan kwam.Dat gebeurde vaker.Het Johannesevangelie is zeker van Johannes, maar bij de redactie is waarschijnlijk ook een andere Johannes betrokken,

Johanes de presbyter.

Bisschop Papias van Hiërapolis vermeldt dat hij de heilige apostelen niet gekend heeft, maar wel presbyter Johannes, schrijver van de brieven. Deze noemt zich “:de oudste”= presybter.Die heeft hij zelf ontmoet. Johannes had dus een school gevormd in Efeze. In het evangelie van Johannes speelt het woord ‘herinneren’een belangrijke rol. Na de opstanding komen allerlei uitspraken van Jezus in een ander licht te staan, uitspraken die ze eerst niet begrepen hebben.Bij de tempelreiniging herinnerden ze zich het woord uit Zacharias (Joh. 2: 17) De ijver voor uw huis heeft Mij verteerd. En in de passage van de tempelreiniging volgt dan het woord van Jezus “Breek deze tempel af en in drie dagen zal ik hem weer opbouwen. Dat sloeg op zijn verrijzenis begrepen ze toen pas goed.Johannes evangelie wordt tenslotte gedragen door het ritme van de grote Joodse feesten.Paasfeest, Wekenfeest en Loofhuttenfeest.Marcus 9: 7 Dit is mijn geliefde zoon, luister naar hem. Hij is de tweede Mozes, de profeet die beloofd werd