Freud: Geloven is infantiel denken
Zie ook projectie
Volgens Freud is God een projectie. Volgens hem heeft men in allerlei geloofsbelijdenissen aan allerlei voorstellingen en wensen een zelfstandig bestaan toegeschreven, maar er beantwoordt geen enkele werkelijkheid aan.
De mens wordt niet bepaald door religieus besef, maar ten diepste door allerlei driften, krachten, instincten en hartstochten.
Dat is de lustenleer van Freud.
God de hemelse vader :projectie
Het geloof in God, onze Vader die in de hemelen is, zou een projectie zijn van het aardse vaderschap.
Hij schreef: natuurlijk, het zou wel heel mooi zijn, als er een God zou zijn als Schepper van de wereld, als een vriendelijke Voorzienigheid, of als een leven in het hiernamaals, maar het is toch zeer merkwaardig, dat dit alles zo is, zoals wij het ons moeten toewensen”
De toekomst van de religie is volgens Freud een illusie, een hersenschim, niets anders dan vroom zelfbedrog.
Volgens Freud hebben de gelovigen allerlei religieuze voorstellingen geprojecteerd op het projectiescherm van het bovennatuurlijke.
Psychologisering
Dit verschijnsel noem ik een psychologisering van het geloof.
In de projectieleer van Freud is dan ook geen plaats voor “openbaring”.
In de bijbel worden volgens hem de diepste menselijke gedachten en gevoelens op een verheven wijze symbolisch voorgesteld.
Dit is de symbooltheorie; de mens heeft de neiging psychische inhouden symbolisch voorstelbaar te maken.Dat zie je bij het geloven in berggoden en bosgeesten.
De Bijbel is mijns inziens vol symbolen en zinnebeelden waarin God aan ons iets bekendmaakt over zichzelf of over het Koninkrijk van God. Het is onzinnig te zeggen dat symbolen aan geen enkele werkelijkheid beantwoorden. Dit is wel heel erg vooringenomen!
De mens voelt zich volgens Freud hulpeloos tegenover de dreigende natuurmachten.
Deze mens herinnert zich echter dat warme gevoel van geborgenheid van vroeger bij vader thuis, en nu gaat hij de vaderfiguur uitvergroten en noemt hem God onze hemelse Vader
Allerlei onbewuste gedachten zouden zich presenteren in dromen, in de kunst en allerlei verhalen.
Symbolen dragers goddelijke openbaring
In het boek Openbaring zijn m.i.de symbolen echter geen dragers van menselijke gedachten, maar van goddelijke openbaring.
Freud zegt:”De wens is de vader van de gedachte”, maar als God niet bestond zouden de mensen mijns inziens niet zoveel moeite doen om houvast te krijgen buiten de enge cirkel van hun dagelijks bestaan en buiten de horizon van deze wereld.
Geloof als slaapmiddel?
Volwassenen wil Freud het geloof niet ontnemen, omdat zij aan het slaapmiddel gewend zijn geraakt en er niet meer buiten kunnen.
Geloven behoort echter tot het infantiele stadium van de mens beweert hij “Maar, niet waar, het infantilisme is er om overwonnen te worden en met onze Unglaubensgenossen dürfen wir sagen: Den Himmel überlassen wir den Englen und den Spatzen:”
Liberale theologie
De theorie van Freud moeten we zien tegen de achtergrond van de liberale theologie van zijn tijd. In de eeuw van de “Verlichting” hadden velen een versmald beeld van God ontworpen.
De levende, majesteitelijke heilige God werd dikwijls geschetst als een vriendelijke grijsaard.
Men sprak van de “milde Voorzienigheid”, de “lieve God”die als een wijs en narekenbaar groot mens alle dingen op een doorzichtige wijze bestuurde.
Het is m.i. inderdaad wáár dat iets daarom nog niet bestaat omdat we het wensen, maar het is niet juist te denken dat iets wat men wenst, niet bestaan kan. We projecteren allemaal, maar daarom is het nog niet juist te zeggen dat ook elk geloof projectie is!
In de bijbel lezen we trouwens ook dat de mensen de majesteit van de onvergankelijke God hebben vervangen door allerlei beelden van goden en machten die zij zelf ontworpen hebben.(Rom. 1 :18)
Geloof anti projectie
De mensen zullen blijven projecteren omdat de mens een religieus wezen is en niet zelfgenoegzaam.