Chanoeka

De 9 armige Chanoeka

(Zie ook Makkabeeen en Judea Post 165 voor Christus bij het opschrift Judas de Makkabeeer)

Net als wij met de Kerstdagen,  vieren de Joden ook een lichtfeest in December. Dat feest heet Chanoeka. In heel de wereld brandt dan in hun huizen de Chanoekia, de 9-armige kandelaar. Het Hebreeuwse woord Chanoeka betekent inwijding. Het gaat om de reiniging en inwijding van de tweede Tempel in 165 voor Christus, na de opstanding van de Makkabeeën. Tijdens dit feest verschijnt Jezus in de tempel, in de zuilenhallen van Salomo. Die hallen lagen aan de oostzijde van het tempelcomplex.

Chanoekafeest op de Dam in Amsterdam

Het was winter 

Waarom bleef Jezus niet in de voorhof der heidenen of op de brede trappen naar de tempel zoals Hij gewoon was? Het antwoord is: omdat het winter was. Zo begint de perikoop:en het was winter. In Jeruzalem was het dus koud en nat. Vanwege het winterse weer zoekt Jezus voor zijn onderwijs de  beschutting. Die halfopen galerij loopt Hij op en neer om warm en droog te blijven.  Hoe menselijk!

Dit is een authentieke tekening van de tempel van Herodes die ook Jezus kende

De zuilen hallen van Salomo bevonden zich in het oosterse gedeelte van de voorhof der heidenen, Dus aan de kant vanhet Kedrondal Je had vanaf die voorhof een schitterend uitzicht op het Kedrondal en de Olijfberg

Dit is de opgegraven Hulda tunnel

 Je kwam bij de hallen van Salomo uit  als je in het zuiden de dubbele Huldatunnels beklom. Natuurlijk had je in deze tunnels geen last van de kou, (de fakkelverlichting gaf zelfs enige warmte) maar zodra je boven in de voorhof der heidenen kwam sloeg de striemende regen soms in je gezicht als het winter was. Drie jaar geleden hebben Joodse archeologenwas  onder de ElAksamoskee met toestemming van de moslims deze tunnels  opgegraven. Ik kreeg deze foto uit Israel.Dit is authentiek en recent opgegraven.

De gelovige Joden ging "op" naar de tempel. Dat was veel klimmen!! We hebben geen flauw idee hoe vermoeiend dit was, vooral als je al een pelgrimsreis achter de rug had.De meeste pelgrims kwamen uit het zuiden, dan moest je eerst de zeer grote brede trappen opklimmen om de Huldatunnels te bereiken en dan moest je nog een hele klim maken.Wist u dat de Farizeeen vooral hier op de brede trappen gesprekken met het volk voerden en dat de 12 jarige Jezus na afloop van  zijn "bar mitswa' hier - zittende op de brede trappenm - diepzinnige gesprekken voerde met de Farizeeen? Het is natuurlijk ook mogelijk dat Jezus via de Schone Poort in de eigenlijk heilige ruimte heeft gezeten.Alles ws sprak Hem daar van zijn Vader.Hier hoorde Hij zo duidelijk de stem van zijn Vader!/.

 Hier zie je een betrouwbare reconstructie-tekening. We kunnen ons alles nu  beter voorstellen.

Johannes kon zich alles nog goed herinneren. Toen ze vanuit de dubbele Huldatunnels omhoog geklommen waren en in de voorhof der heidenen gekomen waren, met de fraaie, overdekte galerij van Salomo aan hun rechterhand,blies een felle noordwestelijke wind hen in het gezicht.

In de zomer als de oostelijke en zuidelijke winden hete woestijnlucht aanvoerden, kon het in de vlakte van de voorhof heel bloedheet zijn. Maar nu moesten ze  bibberen van de kou in hun katoenen opperkleden. Toen zei de Meester:”laten we naar de galerij van Salomo gaan, dan hebben we in ieder geval enige beschutting “

Het noemen van het jaargetijde zou voor Johannes volgens sommige uitleggers een dubbele bodem hebben. Het zou wijzen op het geestelijk klimaat van de Joden dat verkild was. We moeten er niet te veel achter zoeken. Jezus had het koud en daarom begaf hij zich naar  de grote zuilenhallen van Salomo, waar Hij geen hinder van de regen ondervond. Johannes had bovendien een fijn oog voor details.

Waarom vernieuwing of inwijding? 

De Syrische vorst had niet alleen een beeld van de Griekse oppergod Zeus in de tempel geplaatst, maar ook de joden gedwongen zwijnenvlees te offeren. Dit is een Etruiskisch zwijn dat vaak gebruikt werd om te offeren. Stevig, zwaar en gedrongen.

Wat was er gebeurd? De Syrische bezetters hadden de  Tempel ontheiligd. Zij wilden de Grieks-Hellenistische cultuur opleggen aan het Joodse volk. Zij wilden de Joden los weken uit hun Joodse traditie en hun geloof in God. Een deel van het volk ging daarin mee.

In het Oude Testament wordt Chanoeka niet genoemd, wel in het Nieuwe Testament. Toen het Oude Testament op schrift gesteld werd was er nog geen Chanoeka. In Johannes 10:22-23. gaat het wel over het Vernieuwingsfeest. Jezus heeft dit feest ook meegevierd.

De Syrische machthebbers 

Zij wilden de Joden losweken uit hun Joodse traditie en hun geloof in God.

In 168 v. Chr. werd het Joodse land overheerst door de Syriërs. Zij wilden de Grieks/Hellenistische cultuur opleggen aan al hun onderdanen en de Joden losweken uit al hun tradities. Een deel van het Joodse volk ging daarin mee. Maar er was ook een sterke stroming die zich daartegen verzette. Het verzet kwam tot  uitbarsting onder de nieuwe koning Antiochus IV. Deze Hellenistische vorst ontwijdde de tempel door varkens te laten offeren. Ook liet hij in de Tempel een beeld oprichten voor de oppergod Zeus. Iedereen die betrapt werd op het naleven van een Joods gebruik, werd ter dood veroordeeld. Duizenden  Joden kwamen om het leven  doordat ze vasthielden aan de geboden die God hun gegeven had.

God zond echter mannen die op de bres stonden voor zijn heiligheid. Mannen die het vol konden leiden in een opstand tegen de wrede onderdrukker.

Begin van verzet  

Toen de afgezanten van Antiochus in een klein plaatsje dicht bij Jeruzalem kwamen,probeerden ze tevergeefs de oude priester Mattathias over te halen om ook varkensoffers te brengen aan Zeus. Mattathias weigert echter. Hij doodt de hoofdman en werpt het altaar omver. Deze verzetsdaad betekent het startsein voor een guerrillaoorlog die drie jaar zal duren. De derde zoon van Matttathias, Juda, behaalt de ene overwinning na de andere. Dit bezorgt hem de naam Maakkabeüs, wat hamerslag betekent. In 165 v. Chr., precies 3 jaar nadat de Tempel verontreinigd is, veroveren de Makkabeeën Jeruzalem. De mannen zijn ontsteld als zij de vervallen toestand van de heilige stad en de Tempel zien, maar blijven niet zonder meer toezien. Juda koos enkele priesters uit die het heiligdom zuiverden en de tempel weer geschikt maakten tot de dienst van God.

Chanoeka wordt het feest van het licht genoemd omdat ze de ware God weer mochten gaan dienen.

Waarom acht dagen?  

De Joodse overlevering geeft een reden waarom dit feest acht dagen gevierd werd. Er bestaat onder de Rabbijnen een overlevering. Toen de Grieken de Tempel betraden verontreinigden zij al de olie, die daarin was. Maar toen het koninkrijk der Hasmoneeën (=Makkabeeën) en zij naar de olie zochten, vonden zij slechts een enkel oliekruikje met het zegel van de hogepriester, dat ergens verborgen was. De olie daarin was voldoende voor de verlichting gedurende één dag. Er gebeurde echter een groot wonder. De olie bleek voldoende voor de lampen acht dagen lang . En zo stelde men het volgende jaar vast dat de feestviering acht dagen zou duren. Er zijn acht kaarsen op gelijke hoogte en een , negende die de sjamasj ( dienaar) wordt genoemd. Hij steekt de andere kaarsen aan. Elke avond wordt er een kaars extra aangestoken

Het aansteken van de kaarsen. Daarvoor diende de sjamash, wat Dienaar betekent. Jezus is het Licht der wereld en Hij steekt in de harten van de mensen het licht aan. Het Licht van Gods genade In genoemd bijbelgedeelte is Hij de Scheper voor de schapen. Johannes 10

Jezus is de Sjammash 

Jezus is de Sjamash, de Dienaar  die de andere kaarsen wil aansteken. Hij is het Licht der wereld. En in dit gedeelte is Hij de Scheper die zijn schapen beschermt en voedt. Vele joden zeiden echter onlangs nog: die man is bezeten, hij is krankzinnig (Joh. 10:20). En anderen waren erg geïrriteerd: zeg nu eindelijk eens ronduit of u de Christus bent.(Joh. 10:24).De sfeer was erg gespannen. Misschien is de spanning verklaarbaar doordat men juist op het tempelwijdingsfeest een profetische uitspraak verwachtte over wat er gebeuren moest met de stenen van het ontwijde brandofferaltaar. 

Poging tot steniging

Nota bene in de zuilengang van Salomo in de tempel  nemen de Joden stenen op om Jezus te stenigen (Joh. 10;31).Waarom willen de Joden Jezus stenigen? Zij willen Hem stenigen omdat Hij God zijn eigen Vader noemde en zichzelf aan God gelijkstelde (Joh. 5:18).Het handelen van Jezus op aarde is gelijk aan dat van God de Vader in de hemel.”Mijn schapen luisteren naar mijn stem, ik ken ze en zij volgen mij. Ik geef ze eeuwige leven (vs 33)”.Jezus is de dappere Herder. Hij is niet alleen zorgzaam maar ook waakzaam.”Wat mijn Vader mij gegeven heeft, gaat alles te boven en de Vader en ik zijn één (Joh. 1). Jezus vraagt ironisch voor welke goede daad Hij de doodstraf heeft verdiend. Het antwoord luidt: ‘Wij stenigen u niet vanwege een goede daad,maar vanwege blasfemie. Namelijk omdat u, als mens, zich met God vereenzelvigt.’ Jezus mag zich wel gerust noemen als Gods zoon, maar vreselijk vinden ze het dat Hij gezegd heeft inderdaad Gods zoon te zijn. De onverbrekelijke eenheid met de Vader is het geheim van Jezus’ persoon. Ik zou dit willen noemen het persoonsgeheimenis van Jezus. Daarom willen zij Jezus stenigen. Maar omdat zijn tijd nog niet is gekomen kunnen de grijpgrage handen van zijn tegenstanders hem zelfs op het tempelwijdingfeest niet toeslaan. Het conflict tusen Jezus en de joden spitst zich toe op de woorden van van Jezus “Ik en de Vader zijn één”.