Filistijnen / Topografie

Opgravingen te Gaza. Gaza is nu de meest bekende stad van de vroegere Filistijnen vanwege de Gazastrip, een strook land van 41l km lang en 6 tot 12 kam breed.

De Via Maris, de Zeeweg liep via het land der Filistijnen en verbond Egypte en Mesopotamie

Tijdens de periode die het boek Rechters beslaat (ca 1220-1050) werd Israël aangevallen door verschillende volken.

In de eerste plaats moeten hier de Filistijnen genoemd worden.

Zij waren een grote bedreiging in de dagen van de rechter Simson over wie we lezen in Rechters 13 -16.

Maar ook in de tijd van Samuël (1 Sam.1-6) maakten de Filistijnen Israël het leven zuur. Zij bezaten ijzeren strijdwagens en Israël niet.

De Bijbel vertelt dat er tijdens het koningschap van Saul in heel Israël geen smid te vinden was.

De Filistijnen wilden voorkomen dat de Hebreeën ijzeren zwaarden en speren zouden maken.

Dat was in de tijd van Saul en niet in de tijd van Mozes. Toen Mozes vanuit Kanaän-Bernea de twaalf verspieders uitzond, bleek uit hun verslag dat er wel Kanaänieten en Amorieten in Kanaän woonden, maar geen Filistijnen. Hij zegt dat alleen Kanaänieten in de kuststrook woonden. Dat klopt ook want die hadden zich toen nog niet gevestigd in het zuidelijk kustgebied van Kanaän.

Hier vernemen we al de topografische plek van de Filistijnen. Zij woonden in de kuststrook, niet in het gebergte. Ze leefden waarschijnlijk van de visvangst want hun god Dagon had de mengvorm van een mens en een vis. Hij was een vis-god.

Pelest

Wanneer wordt de etnische stam van de Filistijnen het eerst genoemd?

Daarvoor moeten we naar Egypte gaan, naar de graftempel van Ramses III (1184-1153 vóór Christus. Toen hadden de Filistijnen - als één van de bekende Zeevolken – zich nog niet in Kanaän gevestigd.

Op de noordelijke muren van deze enorme tempel vinden we een verslag in woord en beeld van een invasie die Ramses III afsloeg. Het was een invasie van een groep volken die Egypte over land en over zee probeerden binnen te vallen.

Verschillende stammen worden genoemd. De naam van één stam springt er uit:Pelest. Van dit woord is de naam afgeleid van het volk dat de Bijbel de Filistijnen noemt.

Deze naam is de oudst bekende verwijzing naar deze etnische groep.

De Filistijnse krijgers vallen onder de aanvallende troepen op do0r hun unieke helmen. De zeevolken waaronder de Filistijnen werden verslagen. Ze gingen terug naar het land Kanaän.

Het is ook mogelijk dat Ramses III een overeenkomst met hen sloot en ze in het zuidelijk kustgebied van Kanaän mochten wonen. Die regio behoorde toen aan Egypte.

Myceense afkomst

Volgens James K. Hoffmeijer (Archeologie van de Bijbel, 2009) zijn er aanwijzingen dat de Zeevolken vóór hun aanval op Egypte de Hettitische hoofdstad Hattusa in Noord-Turkije hadden aangevallen en het Hettitische rijk ten val hadden gebracht.

Daarna waren de Zeevolken verder getrokken en hadden de bekende Syrische stadstaat Oegarit verwoest (zie daar). Op grond van de stadsnamen en hun materiële cultuur denkt men dat de zeevolken uit Griekenland kwamen. Men denkt dan aan de Egeïsche eilanden en aan Kreta. In het boek Amos vraagt God:Heb ik Israël niet uit het land Egypte gevoerd en de Filistijnen uit Kaftor? (Amos 9:7).Als het volk Israël zich gaat beroemen op zijn uittocht, gaat God die relativeren door ook op andere uittochten te wijzen. Culturele resten van de vroege Filistijnen die in Zuid-Kanaän zijn gevonden,(vooral aardewerk!) zijn verwant aan de Myceense cultuur. Dit wordt ook weer bevestigd door recente opgravingen bij de Filistijnse stad Gat (tel-es Safit).

Zie bij Filistijnen / Gat. De vijf Filistijnse steden die in de Bijbel genoemd worden, waren oorspronkelijk Kanaänitische steden. De Filistijnen waren een niet-Semitisch volk.

Palestina / Filistea

Van de term Filistijn komt het woord ‘Palestina’, dat voor 1948 op het huidige Israël, de Gazastrook en de westelijke Jordaanoever sloeg. Tegenwoordige verwijst de term “Palestijns’ naar de Arabische volken in de regio.