Liturgie als toneelspel

In de volksmond heet het vaak oecumenische of katholieke liturgie.

Een betere naam is echter voorreformatorische liturgie.

Vanuit de behoefte van de mens naar meer rituelen en symbolieken worden er nogal eens voorstellen gedaan over liturgievormen die men elders heeft gezien en die men "wel mooi vond".

Steeds meer rituelen

Wat is nu zo wezenlijk voor die oecumenische liturgie? Wel, de deelnemers worden langzaam naar een hoogtepunt geleid.

In de voorbereiding van drempelgebed, Kyrie en Gloria naderen de gemeenteleden als van verre.

Zij roepen tot de Heer om ontferming en vanuit de verte worden zij genodigd.

Steeds een stapje hoger

Zij zetten als het ware steeds een stap op een trap die hen hoger brengt. Uiteindelijk mag men dan deelnemen aan de Eucharistie.

Zo moet ook de vastentijd gezien worden.

Een tijd van voorbereiding. De gemeente moet tot inkeer komen, boete doen en zich voorbereiden tot het uiteindelijke hoogtepunt.

Nadruk krijgt wat mensen doen

De Hervorming brak radicaal met deze structuur.

De protestantse liturgie gaat uit van Gods initiatief. Het handelen van God gaat nadrukkelijk vooraf aan hetgeen de gemeente doet. Dat handelen van God is een genadig handelen.

Daar hoeft geen voorbereiding aan vooraf te gaan. Vastentijd slaat op wat mensen doen.  Lijdenstijd op wat Christus heeft gedaan. In deze periode dient de verkondiging van het lijden van Jezus Christus centraal te staan.

In de voorreformatorische liturgie is het hoogtepunt de eucharistie. Deze is zo heilig dat de gemeente niet eens volledig mee mag doen.  Ondanks alle voorbereiding en toeleiding zijn de gemeenteleden nog niet goed genoeg.

Slechts de geestelijkheid mag brood en wijn.

Waarom is dat zo heilig? Wel, omdat het offer van Jezus – theologisch gezien – opnieuw gebeurt. Dit zien we ook weer terug in de wijze waarop de Goede Week wordt gevierd.

Toneelspel

Het wordt zo opgezet dat het als het ware opnieuw gebeurt. Daarom op Witte Donderdag het Heilig Avondmaal gevierd want Jezus vierde het pascha ook op de Witte Donderdag.

Daarom is er het doven van de paaskaars op Goede Vrijdag, het in stilte de kerk verlaten, geen zegen ontvangen.

In doodse  stilte de kerk verlaten. Deze dramatisering past niet in het bijbels getuigenis dat het lijden, het sterven en opstaan van Christus als het éne gebeuren ziet.

Juist op Goede Vrijdag hoeven we niet als totaal verslagen mensen de kerk te verlaten, maar mogen we bij de viering van het Heilig Avondmaal de dood van de Heer verkondigen.!!