Konya Dansende Derwishen!

 Konya Dansende Derwishen

Zij gingen naar Iconium (Hand. 13:52)

Interieur van het mausoleum  van de stichter van de dansende Derwishen  

De orde van de Dansende Derwishen

Exterieur van het mausoleum

Konya bij nacht

Byzantijns kerkje in Sille uit de 9 e eeuw , even buiten Konya 

 Iconium

Het bijbelse Iconium heet nu Konya. Niets herinnert ons meer aan het Woord van God dat Paulus in deze plaats heeft verkondigd. Zelfs geen ruïne van een kerk.

Toch is hier een grote menigte Joden en Grieken tot geloof gekomen. [1] Er kwam onder de Joden groot verzet tegen het Evangelie en de oversten van de Joden lieten het aankomen op een  rel en tenslotte dreigden zij de apostelen te zullen stenigen.   Daarom hebben zij Iconium weer verlaten. 

 Met de komst van de Seldsjoeken[2] in de elfde eeuw zijn de kerken van Iconium verloren gegaan.[3] Ook de vele kerken in de regio Binbir Kilise – het land van de duizend kerken-  zijn nog alleen maar de ruïnes te bezichtigen.

Sille antieke kerk

Tot onze grote verrassing ontdekten we echter 8 km ten noorden van Konya in het bergdorpje Sille een Byzantijnse kerk uit de negende ! eeuw -  die weliswaar zeer haveloos was- maar nog niet tot een ruïne was vergaan.

Je kon goed zien dat de preekstoel vroeger zeer rijk versierd was.

 Op de muren waren fresco's met bijbelse voorstellingen aangebracht.

Omdat dit eeuwenoude kerkje nog zo goed bewaard is gebleven en wellicht ook enigszins gerestaureerd, heeft men er een"museumpje" van gemaakt. De "concierge" moesten we ergens in het bergdorpje gaan zoeken. 

 Toen we hem eindelijk hadden gevonden, ging hij met ons mee en maakte voor ons in een afgesloten hoekje op één van de gaanderijen een eenvoudige Turkse maaltijd voor ons klaar. Over Turkse gastvrijheid gesproken! Hij was kennelijk blij met onze komst. 

Het duurde soms wel weken voordat er  toeristen  verschenen. Het kerkje droeg de naam Aya Elenikerk (de kerk van de heilige Helena).  In de omgeving van deze kerk troffen we ook enkele grotkerkjes  aan uit de vroegchristelijke periode. Er moeten hier in de omgeving van Iconium veel kerken en kloosters geweest zijn.

 Er is een ruïneveld met herinneringen aan deze periode dat zó bezaaid is met puinhopen uit vroegere eeuwen, dat de Turken dit gebied de naam gegeven hebben van Binbir Kilise (1001 kerken) Uren lang dwaalden we rond door dit gebied.

Bij een afgelegen boerderijtje bood een vrouw ons geitenmelk aan.

Dansende Derwisjen

Hier in Konya, de hoofdstad van het vroegere rijk der Seldsjoeken, bevindt zich het praalgraf van Mevlana Celâleddin Rûmi, de stichter van de mohammedaanse kloosterorde van de Dansende Derwisjen.

Mevlana (onze meester) vestigde zich in Konya en hij verzamelde een kring van leerlingen om zich heen.

Onder hen heeft hij een merkwaardige dans ingevoerd, waarbij de dansers voortdurend om hun eigen spil draaien en een zeer klaaglijk exotisch gehuil uitstoten.

In deze dans worden wij herinnerd aan het oude Frygische heidendom waar religieuze extase troef was.

 Waarschijnlijker vind ik zelf dat hier de invloed het ascetische oosterse monnikendom een rol speelt.  De Derwisjen willen  namelijk door muziek en dans het ideaal van hun meester bereiken: de mystieke vereniging met Allah.

De  wervelende rituele dansen bestaan uit nauwkeurig omschreven bewegingen en ze worden begeleid door een koor en door de eentonige klanken van fluiten, trommels en bekkens. Ze zijn gekleed in een mantel en wijde rok en dragen op het hoofd een bruine fez.

Mystieke extase 

De dansers willen door middel van mystieke extase het voorbeeld van hun grote meester volgen  voor wie zijn sterfdag zijn trouwdag en zijn begrafenis zijn bruiloft was.!

In hun kleding is de zwarte mantel symbool van het graf, de witte mantel  symbool van het doodskleed en de fez van de grafsteen. Ze dansen naar de dood toe als vervulling van hun mystieke wensen.

Het geribde, puntgeveldak van het mausoleum is groen. Groen was de kleur der moslims. Blauw de kleur van de christenen.. Mannen en vrouwen komen dagelijks het praalgraf  bezoeken en kussen dan het ijzeren hek waar achter de Mevlana ligt begraven.

Temidden van een geheimzinnige sfeer van kleurige tegels, bonte kleden en weemoedige muziek bevindt zich zijn grafmonument.

Zijn sarcofaag   is bedekt met satijnen kleden  en aan het hoofdeinde prijkt de bekende derwisjenmuts.  Ik zie dat mannen en vrouw naar voren komen en het koperen hek kussen waarachter de meester is opgebaard. Sommige geleerden beweren dat in de derwisjendans en de muziek nog iets voortleeft van het oude Frygische heidendom.

Ik denk eerder dat deze moslimse muziek beïnvloed is door het Syrische monnikendom. Daarvoor zijn twee redenen aan te wijzen.

In de eerste plaats stonden bij de dansende Derwisjen niet de wildste orgieën centraal zoals bij de Frygiërs.

Het was hun immers niet te doen om een heftig vitalisme, maar om een volkomen onthechting.

Blauwe band

Bovendien viel het mij op de dat de derwisjenmuts van de Mevlana niet was omgeven door een groene band, de kleur van de moslims, maar met een blauwe band, de kleur van het oosterse christendom.