Stad en plateland (1)

 Steden en dorpen  

Als je denkt aan Bijbelse steden en dorpen kun je je afvragen:wat was het verschil tussen een dorp en een stad in de tijd van Jezus?  Ik beperk me nu tot Galilea. Allereerst is het duidelijk dat er in de steden een eigen stadscultuur was, die in de dorpen ontbrak. Dit kun je archeologisch herkennen aan de architectuur van openbare gebouwen, zoals  straten, tempels en theaters.

Galilea  vier grote steden en vele dorpenen gehuchten.Magdala was ook een grote stad want hert had een marktplaats die is opgegraven

Marktplaats

Een stad bezat altijd een marktplaats. Op dergelijke centrale plekken hadden de Joodse bewoners vaak hun zieken en gehandicapten neergelegd op  simpele houten draagbaren. Dan hadden ze wat afleiding en konden ze bedelen. Reken maar dat de Joden vele zieken naar de marktplaats gedragen zullen hebben, toen zij hoorden dat Jezus er aan kwam!

Magdala

Magdala, - waar Maria van Magdalena vandaan kwam- , bezat zo’n marktplaats. Het is mogelijk dat Jezus daar ook die bekende Maria  van Magdalena aangetroffen en genezen heeft. Een dorp vormde een primitieve samenleving. Geen enkel dorp had winkels waar je de meest noodzakelijke levensbehoeften kon kopen. De bewoners moesten zelf in hun levens onderhoud voorzien. Af en toe liep men naar de stad om  van alles in te slaan. De rijken gebruikten daarvoor een ezel. Het gebrek aan winkels  gaf natuurlijk vaak problemen voor het grote gezelschap dat Jezus volgde. Lucas schrijft over duizenden mensen en  Matteüs heeft het over ‘vele scharen uit Gelilea, en Decapolis, Jeruzalem,Judea en het Overjordaanse ( Matt.4: 25).Maria Magdalena kwam dus uit  Magdala. Die vrij grote stad  lag aan de westelijke oever van het meer van Galilea, niet zo ver van Kafarnaüm verwijderd en toch lezen we nergens in het Nieuwe Testament dat Jezus daar geweest is. Het verschil tussen grote dorpen en grote steden was niet zo erg groot. In Matt. 9:1 wordt Nazaret notabene een stad genoemd!  Het was hoogstens een groot dorp. Grote dorpen waren Nazaret, Kana, Kafarnaüm en Chorazin.

Grote steden

Grote steden aan het meer van Galilea waren Tiberias, Magdala en Betsaida Hier zien we het modeerne Tiberias.

Grote steden waren Ptolemaïs (Hand. 21:7), Magdala, Sefforis, Tiberias, Betsaïda en Banias (Caesarea Filippi). De eerste vier steden die ik  hier noem beheersten in economisch en cultureel opzicht het landschap van Galilea. De omgeving van het meer van Galilea wordt Beneden-Galilea genoemd, die rond Sefforis en Nazaret  Boven-Galilea. Toen Jezus Nazaret verliet, vestigde Hij zich dus in het lager gelegen Beneden-Galilea. Verhuisde Jezus omdat  de streek rond het meer van Galilea toen dicht bevolkt was en economische welvarend?  Ik geloof het niet.  

Brugfunctie

Dit gebied vormde weliswaar  een  belangrijke brugfunctie tussen het Overjordaanse en de kuststeden Tyrus en Sidon. Sinds de veroveringen van Alexander de Grote hadden zich vele Griekssprekenden gevestigd aan de oever van het meer van Galilea.

 

Decapolis

Gaddara was de grootste stad van Decapolis. Het was een indrukwekkend kruispunt van karavaanwegen. Hier woonden de Gereasen (zie bij Gerasenen)

Een concentratie van deze immigranten  hadden zich gevestigd in het Overjordaanse. Decapolis: de tien steden werd die regio genoemd in Jezus tijd. Daar woonden de Gerasenen. GaddaraGaddara was de hoofdstad (Marc. 5:1). Gaddara was een indrukwekkend verkeersknooppunt tussen Syrië en de Fenicische steden Tyrus en Sidon. Rijk bevrachte karavanen kwam daar aan uit het Oosten, op weg naar de kuststeden. Vanaf de hellenistische tijd was Galilea een doorgangsgebied voor deze karavanen. Daarom was er in Kafarnaüm ook een douanekantoor. En daarom was de infrastructuur in Beneden Galilea veel en veel beter dan in Boven-Galilea. Toch geloof ik dat geen economische, maar missionaire motieven de basis gevormd hebben voor Jezus’ verhuizing naar Kafarnaüm.  

Galilea der heidenen

Ptolemais (nu Akko) was een havenstad  Vooral via deze stad kreeg de Griekse cultuur vaste voet in Galilea, dat door de Joden in Jeruzalem "Galilea der heidenen" genoemd werd. De grote missionaire bewogenheid van de Heiland zien we al in zijn verhuizing naar Kafarnaum, maar vooral ook na zijn opstanding De Verrezene stuurt zijn discipelen er op uit: ga naar Galilea. Daar zullen jullie Mij zien. (Zie bij Galilea/Jezus)

Galilea werd het Galilea der heidenen genoemd (Matt.4:15). Matteüs citeert Jesaja:” Het land Zebulon en het land  Naftali, aan de zeeweg over de Jordaan, Galilea der heidenen; het volk dat in duisternis gezeten is, heeft een groot licht gezien, in het land, in de schaduw des doods is een licht opgegaan “(Matt.4:16).U zult nu wel zeggen: als Jezus verhuist naar Kafarnaüm verhuist,blijft hij toch in Galilea?  Dat is zeker zo. Nazaret lag in het gebied van Zebulon en Kafarnaüm in  de regio van Naftali. Beide plaatsen lagen in Galilea. Matteüs wil echter voor zijn hoorders, die Joden zijn, de openheid van de Heiland voor de heidenen aantonen. Uit missionaire overwegingen verkoos Jezus op grond van de Schriften van Jesaja om midden tussen de heidenen te wonen, ook al waren de meeste bewoners  van Galilea Joden.

Griekse cultuur

De Griekse cultuur was  inderdaad dominant  ten oosten van het meer van Galilea..Jezus zal ook de Griekse taal beheerst hebben, want Hij kwam in Kafarnaüm dagelijks met hen in contact. Een van zijn discipelen sprak ook Grieks:Filippus van Betsaïda. Geen wonder dat enkele Grieken juist aan hem vroegen of ze Jezus eens konden zien. (Joh. 12:20).Grote steden Ptolemais was een heidense stad. Vandaag heet die plaats Akko. Vanuit deze stad rukten  Vespasianus en Titus met 60.000 goed  toegeruste soldaten in het jaar 67 op naar Galilea. De hoofdstad van Galilea was Sefforis vijfkilometer ten noorden van Nazaret. Voor  Flavius Josefus was deze stad het juweel van Galilea. Waarschijnlijk zijn Jozef en Jezus verschillende malen in deze stad geweest om inkopen te doen voor de timmermanswerkplaats. Het is mogelijk dat Jozef ook als bouwvakker in deze stad gewerkt heeft aan het theater, dat Herodes Antipas in korte tijd uit de grond stampte toen Jezus opgroeide.

 

Tiberias

 De tweede Joodse hoofdstad was Tiberias, die tussen 18 en 20 n. Christus werd gebouwd. Waarschijnlijk eisten de voorbereidingen voor de bouw van deze stad een verhoging van de toch al hoge belastingen. Ongeveer acht jaar na de stichting van de stad begon Jezus zijn optreden in Galilea. De evangeliën vermelden  nergens  dat Jezus deze stad heeft bezocht. De Joden vermeden de stad vanwege zijn heidens karakter en ook omdat het de residentie van Herodes Antipas was. De steden waar Jezus werkte en leefde, waren grotendeel Joodse steden, hoe ze ook deel hadden aan de Hellenistische cultuur. Opgravingen hebben de laatste jaren het Joodse karakter van die steden bevestigd

Magdala

Magdala was een grote stad aan de westelijke oever van het meer van Gennesaret. Archeologen vermoeden dat Magdala ongeveer 5000 tot 6000 inwoners had. In Magdala zagen zij gepleisterde straten, vele zuilen en ook een overblijfsel van een nymfeüm te zien. Nergens wordt in de evangeliën bericht dat Jezus in een van genoemde vier steden is geweest. Het is mogelijk dat Jezus opzettelijk deze vier steden heeft gemeden, omdat deze steden een heidens, Grieks of Romeins stempel droegen en    we telkens van Jezus horen dat hij allereerst gekomen  is voor de Joden. Hij was op en top een Jood en Hij zou natuurlijk allereerst aan hen willen verkondigen dat de profetische beloften  van Jesaja en Jeremia over de Messias in Hem vervuld zijn. Natuurlijk denken we dan aan de woorden die Jezus sprak tot de twaalf apostelen die Hij uitzond “Wijkt niet af op een weg naar heidenen, gaat geen stad van Samaritanen binnen;  begeeft u liever tot de verloren schapen van het huis Israël (Matt.10:5).

 

Gamla

Gamla lag op de Golanhoogten. Gamla was een echt Joodse stad en de bewoners bewaakten de grenzen van Galilea naar het oosten. Gamla had de vorm van een kameel, wat in de naam nog te herkennen is. Niet de vier genoemde steden, Ptolemaïs, Tiberias, Sefforis en Magda maar alleen Gamba is door Vespasianus en Titus totaal verwoest in het jaar 67.

 Je kunt nu nog de ruïne zien die  is over gebleven van de oostelijke toren. Uit Gamla kwamen oorspronkelijk de Zeloten vandaan, leden van de ondergrondse verzetsbeweging tegen de Romeinen. Een van de leerlingen van Jezus behoorde tot deze groep: Simon de Zeloot (Matt.10:4).  Nu kun je wel afvragen waarom Jezus niet Gamla heeft bezocht. Laat ik hier nog even op ingaan

 

 Waarom heeft Jezus slechts zeven dorpen bezocht? Flavius Josefus telt in Galilea niet minder dan 204 steden en dorpen. In de evangeliën worden er slechts zeven genoemd. Nazaret, Kana, Kafarnaüm, Naïn, Caesarea Filippi, Betsaïda en Chorazin. Waarom slechts zeven? Waarschijnlijk zal Jezus veel meer dan deze genoemde zeven plaatsen bezocht hebben, maar de evangelisten zullen uit het  vele materiaal waarover zij beschikten, een weloverwogen keus gemaakt hebben. En die selectie zal dan zonder meer op grond van het gezichtspunt van de verkondiging gemaakt zijn. De evangelisten geven geen levensbeschrijving van Jezus, maar hebben hun stof gekozen met een specifieke bedoeling. In hoeverre kan het bezoek van Jezus aan een plaats, een bijdrage leveren aan het verstaan van het persoonsgeheimenis van Jezus Christus?  Bijbel heeft een appèlkarakterHet is net zoals we in Joh,20:30 lezen:”Jezus heeft nog wel vele andere tekenen voor de ogen van zijn discipelen gedaan, die niet beschreven zijn in dit boek, maar deze zijn beschreven, opdat u gelooft dat Jezus is de Christus, de Zoon van God, en opdat u gelovende, het leven hebt in  zijn naam.” Je zou dus kunnen lezen:”Jezus heeft nog wel veel meer plaatsen bezocht, maar deze plaatsen worden  niet vermeld, omdat ze niet belangrijk zijn voor ons geloof. Hier vinden we ook een duidelijk criterium om te weten waarom de evangelist soms een plaats of teken wel vermeldt en soms helemaal niet. Sommige plaatsen en tekenen zijn wel belangrijk, maar niet belangrijk voor ons geloof. De Bijbel is niet geschreven om onze speurzin te bevredigen. De evangelistenschreven om ons op te  bewegen tot geloof in Jezus Christus. De Bijbel heeft een appèlkarakter. Dat zien we ook al in het Oude Testament. Graag hadden iets meer willen weten van het ivoren paleis dat Achab heeft laten bouwen. Achab heeft geweldig veel gepresteerd. Hij heeft zijn rijk enorm uitgebreid, grote welvaart in het land gebracht en ga zo maar door. Maar dit alles wordt door de schrijver afgehandeld met één enkele zin:”Het overige van de geschiedenis van Achab, het ivoren paleis dat hij gebouwd heeft, is het niet beschreven in de boeken van de koningen van Israël? Het is natuurlijk wel belangrijk maar niet voor het geloof. Het is de schrijver niet te doen om de materiële rijkdom van Achab, maar om zijn geestelijke armoede. Dat Achab in zo’n mooi paleis woonde, dat was helemaal niet belangrijk, maar dat hij Izebel trouwde  en op haar advies tientallen profeten van Baäl uit Fenicië liet overkomen naar Samaria . Dat was belangrijk. Het is helemaal fout gegaan met Achab, omdat hij de HERE niet liefhad en tempels liet bouwen voor de Baäls. Israël moet gewaarschuwd  worden. Israël moet zich spiegelen aan het slechte voorbeeld dat Achab gaf.